Para politikası, merkez bankasının veya hükümetin ekonomiye döviz piyasası işlemlerini kullanmak veya para arzı politikasını kullanmak yolu ile yön vermesi şeklinde tanımlanmaktadır.
Para Politikası Kurulu Nedir?
Para Politikası Kurulu, adından da anlaşılacağı gibi para politikası kararlarının alındığı ve belirlendiği kurula verilen isimdir. Kurul 7 üyeden oluşmaktadır ve bu üyeler başkan, başkan yardımcıları, banka meclis üyeleri ve Cumhurbaşkanı tarafından belirlenen bir yetkiliden oluşmaktadır.
Para Politikası Kurulunun Görevleri Nelerdir?
Para Politikası Kurulu’nun öncelikli ve en önemli görevi fiyat istikrarı sağlamaktır. Bir başka anlatım ile Para Politikası Kurulu hükümet ile birlikte hedefler belirleyerek enflasyonu belirli bir seviyede korumak görevine sahiptir. Bu kurul, para politikası içeriği olarak kur politikasını da incelemektedir. Ayrıca, Para Politikası Kurulu ülkenin para biriminin arzını ve değerini belirlemek için de bazı uygulamalar gerçekleştirmektedir.
Ülke ekonomisinde denge ve sürekli bir büyüme sağlayabilmek için ülke yönetimi ve kurumlar belirli zaman dilimi hedefleri içerisinde belirli hedefler belirlemektedir. Belirlenen bu hedeflere ulaşabilmek için uygulanan politikalar ise para politikası ve maliye politikası olacak şekilde ikiye ayrılmaktadır. Maliye politikası Hazine Bakanlığı liderliğinde olacak şekilde bütçe, vergi ve kamu borçlanması gibi alanlarda politika uygulamaktadır. Merkez bankası ise belirlenen para politikaları ile ülkenin para biriminin arz miktarını ve değerini belirleme görevini üstlenmektedir.
Belirlenen maliye politikaları ile yıl içerisinde bütçe giderlerinin Gayrisafi Yurt İçi Hasılaya oranı, borçlanma miktarı, vergi oranları ve kamu giderleri gibi hedefler oluşturulmaktadır. Belirlenen bu hedefler doğrultusunda ise hedefleri gerçekleştirmek için uygulanacak politikalar belirlenir. Örneğin, T.C.B.M tarafından 2020 yılı içerisinde pandemi sebebi ile sektörlerde oluşan kaybın azaltılması için genişletici maliye politikası uygulanmış ve bu politika ile çok yüksek oranda kredi dağıtımı gerçekleşmiştir. Uygulanan bu politika sonucunda oluşan fazla borçlanma ile cari açık ve enflasyon hızlı şekilde artış göstermiş ve döviz fiyatlarında ciddi bir artış yaşanmıştır. Bu olayın sonucu olarak ise hedeflenen seviyelerden oldukça uzaklaşılmış ve merkez bankasının para politikası değişikliğine gitmesine sebep olunmuştur.
Sıkı Para Politikası Nedir?
2020 yılı içerisinde yaşanan olaylar neticesinde para politikasının aslında maliye politikasından doğrudan etkilendiğini ve maliye politikasının sonuçlarına bağlı olarak sonuçlar vermiş olduğunu öğrenmiş olduk. Belirlenen hedeflerde, yani bütçe, enflasyon, cari açık, büyüme gibi başlıklarda dengeli bir ilerlemenin olması ile para politikası da buna uyumlu bir yol haritası izlemektedir. Eğer ki bir ülke ekonomisinde yerel para birimi hızlı şekilde değer kaybetmeye başlar ve o ülkede cari açık hızlı bir şekilde yükselirse merkez bankası buna karşılık olarak sıkı para politikası uygulamak zorunda kalır ve bu duruma bu şekilde müdahale eder.
Sıkı para politikası uygulanmaya başladığı zaman en etkili ve bilinen ilk silah tabii ki faiz olacaktır. Faizin enflasyonun üzerinde bir seviyeye ulaştırılması sıkı para politikası izlemek için atılacak ilk adımdır. Faiz kozunun haricinde sıkı para politikası uygulamaya başlayan merkez bankası aktif rasyosu, swap, bankalara zorunlu karşılık ve alım-satım komisyonu gibi kanallar aracılığı ile ek önlemler alarak sıkı para politikasını sürdürmektedir.
Sıkı para politikasının en büyük dezavantajı ve en olumsuz etkisi ise yurt içi yatırımları ve ekonomik büyüme hızını yavaşlatmasıdır fakat planlanan zaman dilimi içerisinde denge sağlanması durumunda yeniden büyüme hedefi mevcut politikalara eklenebilmektedir. Geniş para politikasının ise riskleri oldukça yüksektir çünkü bu politika ile sadece büyüme hedefi belirlenirse enflasyon hızlıca yükselebilir ve ülkenin para birimi de hızlı şekilde değer kaybedebilir. Bu sebeplerden dolayı sıkı para politikası veya geniş para politikasının uygulanmasının ayrı ayrı riskleri de bulunmaktadır. Dengeli bir ekonomi yaratabilmek için para politikası ve maliye politikası birbiri ile uyumlu olması gerekmektedir aksi halde her iki türlü riskleri de bazı dönemlerde acı şekilde tecrübe edinilmesi kaçınılmaz olacaktır.
2021 Yılında T.C.M.B.’nin Politikası Nedir?
Küresel çapta emtia ve gıda fiyatlarının artması ve kredi genişlemesinin yaratmış olduğu sorunlar nedeni ile merkez bankası 2020 yılının üçüncü çeyreğinde sıkı para politikasına geçiş yapmış ve faiz oranlarını yükseltmiştir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, hafta içerisinde düzenlemiş olduğu para politikası kurulu toplantısında enflasyonda yükselişin bir süre daha devam edebileceğine vurgu yapmış ve sıkı para politikasının bir müddet daha devam edeceğini belirtmiştir. Yayımlanan karar metni içerisinde yer alan ‘’uzun süre’’ ifadesinin ise piyasalarda minimum yılın ilk yarısı olacak şekilde fiyatlandığını da hatırlatmak gerekli.
