Global piyasalarda DXY endeksi olarak ülkemizde ise Dolar Endeksi olarak bilinen bu endeks Amerikan Doları’nın dünyada en fazla işlem gören 6 farklı rezerv para biriminin karşısındaki değerini göstermektedir. Dolar endeksi, Japon Yeni, İngiliz Sterlini, Euro, İsveç Kronu ve İsviçre Frangı ile oluşturulmaktadır. Bir diğer tanım ile dolar endeksi, Amerika Birleşik Devletlinin ticaret yapmakta olduğu 6 farklı ülkenin para birimi sepetine karşı Amerikan Dolarının değerini ölçen endekstir. Dolar endeksi, DXY kısaltması ile tanımlanmaktadır.
İkinci Dünya Savası sonrasında, tüm dünyada para birimlerinin satın alma gücünü ve değer gücünü ölçen yeni bir standart kabul edilmişti. Belirlenen bu standarta göre USD’nin değeri altına endekslenecek ve buna göre değerlendirilecekti. Bretton Woods ismi ile bilinen bu sistemde ise ons altının değeri 35 USD olacak şekilde tasarlanmıştı. Her ne kadar bu standartlar çerçevesinde bazı kurallar alınmış olsa da Bretton Woods sistemi 1973 yılında yürürlükten kaldırılmıştır. Bu sistemin kaldırılmasından sonra dolar endeksi sistemine geçilmiştir ve bu sistemin başlangıç değeri 100 olarak baz alınmıştır.
Dolar Endeksi (DXY) grafiğini incelediğimiz zaman eğer ki bu endeksin değeri 100 üzerinde ise bu durum USD’nin değer kazandığını ifade eder. Tam tersi durumda ise endeks değerinin 100 altına gerilemesi ile USD’nin değer kaybettiğini ifade etmektedir. Örneğin, DXY endeksinin grafiğine bakıldığı zaman 130 değeri görülmekte ise bu durum USD’nin %30 değer kazandığını gösterir fakat 70 değeri görülmesi durumunda ise USD’nin %30 değer kaybettiği gösterilmektedir.
Dolar endeksinin artması USD’nin diğer para birimlerine karşı değer kazandığını gösterir, dolar endeksinin düşmesi ise USD’nin diğer para birimlerine karşı değer kaybettiğini gösterir.
Dolar endeksinin hesaplanmaya başladığı tarihten günümüze kadar ulaştığı en yüksek değer 1985 yılında Şubat ayında görülmüştür. Endeks bu rekoru 164.72 puan ile gerçekleştirmiştir. Ayrıca, endeks 2008 krizi sonrasında ciddi değer kaybı yaşamıştır ve 73-105 arasında dalgalanmıştır.
Endeks değerinin değişimleri Amerika Merkez Bankası’nın faiz kararları ile ve ülke içerisinde oluşan iç/dış siyaset ile sağlanmaktadır.
Dolar Endeksi Neyi Anlatır?
Amerikan Doları’nın diğer para birimlerine karşı değerinin hesaplanması yerine Amerikan Doları’nın diğer ülke para birimleri karşısındaki değerini hesaplamak için kullanılmaktadır. Bu hesaplama sayesinde piyasada bulunan yatırımcı ve büyük kurumlar USD’nin değeri hakkında bilgi sahibi olur.
Dolar Endeksi Nelerden Etkilenir?
Dolar endeksinin yukarı yönlü olarak hareket edebilmesi için şu durumların gerçekleşmesi gerekmektedir;
- Amerikan Merkez Bankası’nın piyasada tahvil satarak piyasadan dolar çekmesi,
- Amerika Birleşik Devletleri içerisinde USD’nin değer kazanmasına etki edecek haberlerin gelmesi,
- Endeks içerisinde yer alan 6 ülkenin para biriminin değerlerini düşürtecek gelişmelerin yaşanması.
Dolar endeksinin aşağı yönlü olarak hareket edebilmesi için şu durumların gerçekleşmesi gerekmektedir;
- Amerikan Merkez Bankası’nın piyasada tahvil alarak piyasada bulunan dolar arzını arttırması,
- Amerika Birleşik Devletleri içerisinde USD’nin değer kaybetmesine etki edecek haberlerin gelmesi,
- Endeks içerisinde yer alan 6 para biriminin değerlerini arttıracak gelişmelerin yaşanması.
Dolar Endeksi Nasıl Hesaplanır?
Dolar Endeksi, şu şekilde hesaplanmaktadır;
DXY (Dolar Endeksi) = 50.14348112 × EURUSD -0.576 × USDJPY 0.136 × GBPUSD -0.119 × USDCAD 0.091 × USDSEK 0.042 × USDCHF 0.036
