Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), yatırımcı hakları korumak amacı ile 1982 yılında kurulmuş bir kuruluştur. İstanbul’da temsilciliği bulunan bu kurulun merkezi ise Ankara’da yer almaktadır. Bu kurul 2499 sayılı kanunname ile yürürlüğe girmiştir ve ülkemizde bulunan ilk bağımsız kurul olma özelliğine sahiptir. Bağımsız olarak faaliyet göstermesinin sebebi ise idari ve mali özerkliğe sahip olacak şekilde finans piyasaları üzerinde denetleme ve düzenleme yapabilme yetkisine sahip olmasıdır. Bu sebepledir ki düzenleyici bir kamu kurumu olarak nitelendirilmektedir ve Başbakanlığa bağlı bir kurumdur. Yatırımcı haklarını korumak amacı ile regülasyonlar sağlamaktadır. Bu şekilde piyasalarda oluşan güvenin artması sağlanmaktadır ve yatırımcıların tereddüt etmeden işlem gerçekleştirmesini sağlamaktadır.
Bu kurul, sermaye piyasalarında işlem görmekte olan finansal enstrümanlara eşit olanaklar doğrultusunda yatırım yapılması için düzenlemeler yapmaktadır. Ayrıca, bu kurul sayesinde dünyanın tüm bölgelerinde eşit imkanlar doğrultusunda işlemler yapılması da sağlanmaktadır. Bir diğer yandan bu kurul tarafından alınan kararlar ve piyasa üzerinde yapılan regülasyonlar aracı kurumlar için de geçerlidir.
Tüm yatırımcıların da bildiği gibi finansal piyasalarda aktif olarak işlem ve yatırım yapabilmek için aracı kurum kullanılması gerekmektedir. Aracı kurum tercihi yaparken dikkat edilmesi gereken en önemli şey ise aracı kuruma ait Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) lisanslı yetki belgesinin bulunmasıdır. Bu lisans, aracı kurumun gerekli denetleme ve düzenlemelere uygun bulunması, piyasalarda yasal olarak faaliyette bulunmasını sağlamaktadır. Tercih edilen aracı kurumun bu lisansa sahip olması durumunda her türlü sorun için yatırımcılar haklarını yasal yollar ile arayabilmektedir. Bu sebepledir ki Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından lisans sahibi olan ve denetlenen bir aracı kurum seçimi oldukça önemlidir.
Sermaye Piyasası Kurulu Nedir?
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), ülkemizde birikim sahibi bireylerin mevcut birikimleri ile güvenilir şekilde yatırım yapmasına yardımcı olan kuruldur. Kurumun bu yetki sahibi olması ile iktisadi olarak kalkınma hedef alınmaktadır.
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), açıklık, kararlılık ve güvenilirlik ilkelerini benimseyerek gerekli kontrolleri sağlamaktadır. 2012 yılının son ayında yapılan bazı düzenlemeler ile bu kurulun sorumluluk ve yetkileri için yeniden düzenlemeler gerçekleştirilmiştir. Bu düzenlemelerin sonucu olarak ise Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) kamu tüzel kişisi olarak kabul edilmektedir. Bu kurul mali özerkliğe sahiptir ve başbakan tarafından verilen yetki ve görev sorumlulukları ile bağımsız olarak faaliyette bulunmaktadır. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) üyeleri Bakanlar Kurulu tarafından seçilmektedir.
Kurul, aracı kurumların ve yatırım merkezlerinin işleyiş kurallarını belirlemektedir. Gerekli düzenleme ve belirli kurallar çerçevesinde finansal piyasaların hizmet vermesine katkı sağlar. Belirlenen bu karar ve düzenlemeler tamamen yatırımcıyı korumak ve mağduriyet yaşatmamak içindir. Bireylerin mevcut birikim ve yatırımlarını güvenli bir şekilde değerlendirmesi için devlet tarafından bu kurula yetki verilmiştir. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) düzenlemeleri sayesinde aracı kurum ve hizmet sağlayan tüm finansal şirketler yatırımcılara adil bir şekilde davranmak zorunda kalmaktadır. Yapılan düzenlemeler denetimler, yönetmenlik değişimleri ve gözetim konularına alakalı olarak yapılmaktadır.
Bilindiği üzere Türkiye’de sermaye piyasası ikili bir yapıya sahiptir. Bu yapılardan birincisi anonim şirketlerin hisselerinin satılmasını sağlarken ikincisi ise halka açık hisselerin Borsa İstanbul üzerinden satışının yapılmasını sağlamaktadır. Faaliyet gösteren ve hisse satışı gerçekleştirmeyi düşünen tüm şirketlerin SPK’dan izin alması gerekmektedir. Bu tür izinler de Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) denetimlerine ve düzenlemelerine tabii olmaktadır.
Sermaye Piyasası Kurulu’nun Görevleri
6 Aralık 2012 tarihi itibari ile yapılan düzenlemeler sonucunda Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) görev ve sorumlulukları belirlenmiştir. Bunun sonucunda ise bu kurul aracı kurum ve sermaye piyasalarını bağımsız olarak denetlemektedir. Yapılan bu denetlemelerin adaletli ve şeffaf olması oldukça önemli bir unsurdur. Bu sebepledir ki belirtilen bu kurallara kurumların uyum sağlayıp sağlamadığı incelenmektedir. Sağlanması gereken tüm şartlar ise Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) web sitesinde açık şekilde belirtilmiştir.
Ekonomik istikrarın sağlanabilmesi için uluslararası ve ulusal anlamda mevzuatlar düzenlenmektedir. Bu düzenlemelerin sağlanabilmesi için SPK düzenli olarak düzenleyici ve denetleyici kurumlar ile iş birliği içerisindedir ve sürekli olarak bilgi alışverişi gerçekleştirilmektedir. Bu durum yatırımcılar için oldukça faydalıdır çünkü daha önceki süreçler içerisinde SPK tarafından denetlenmeyen kurumlar birçok yatırımcının mağduriyet yaşamasına sebep olmaktaydı. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından gerekli düzenlemelerin yapılması sonucunda ise bu sorun ortadan kalkmıştır ve yatırımcılar için daha güvenli bir ortam sağlanmıştır. Bu sebepledir ki aracı kurum tercihi yaparken SPK tarafından lisanslı olan bir hizmet tercih etmek gerekmektedir.
Bu kurul yatırımcı hakları ve faydaları haricinde diğer konular ile de ilgilenmektedir. Örneğin, aracı kurumlar tarafından çalıştırılan personelin SPK tarafından belirlenen şartlara uygun olması gerekmektedir ve bu denetim de bu kurul tarafından yapılmaktadır. Ayrıca, kurumlar tarafından sunulan imkanlarda Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından sınırlandırılabilmektedir. Bu sebepledir ki aracı kurumlara yetki belgesi verilmeden önce gerekli denetimler sağlanmaktadır ve belirlenen kriterleri karşılayan şirketlere yetki verilmektedir. Tüm kriterleri karşılayan aracı kurumlara ise geniş yetki belgesi verilmekte, belirli kriterleri karşılayan aracı kurumlara ise kısıtlı yetki belgesi verilmektedir.
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) menkul kıymetler için yapılan düzenlemelerin haricinde repo, kaldıraçlı işlemler ve açığa satış gibi işlemlerde de regülasyonlar sağlamaktadır.
Sermaye Piyasası Kurulu’nun Faydaları Nelerdir?
Bu kurulun faydaları oldukça fazladır ve hem birey hem de işletmeler için oldukça önemli bir kuruluştur. Özellikle yatırımcılar için oldukça faydası bulunmaktadır çünkü Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından yapılan düzenlemelerin tamamı yatırımcının yararı için olacak şekilde düzenlenmektedir. Bu kurul tarafından yapılan düzenlemeler ile finansal piyasalarda oluşan güven arttırılmaktadır. Bu şekilde finansal piyasalarda gerçekleştirilen tüm işlemler güvenli bir şekilde gerçekleştirilmektedir.
