Franchise, özellikle son yıllar içerisinde Türkiye’de de popülaritesini artırmıştır. Özellikle günümüz piyasa koşullarını göz önünde bulundurmak gerekirse yeni bir iş kurmak isteyen girişimcilerin sıfırdan marka yaratabilmesi ve piyasada tutunabilmesi oldukça zor bir hale gelmiştir. Rekabetin sürekli olarak artmakta olduğu piyasada sıfırdan başlamak ve başarı yolunda emin adımlarla ilerlemek oldukça stresli ve zor bir süreçtir.
Amerika Birleşik Devletleri’nde gerçekleştirilen bazı çalışmalara göre yeni açılmış işletmelerin yaklaşık olarak %90 oranında iflas ettiği ve kapandığı gözlemlenmiştir. Bu sebepledir ki yeni iş kurma düşüncesi olan bireyler Franchise sistemine yönelmeyi tercih etmektedir. En kısa ve sade tanımlama ile Franchising, klasik bayilik sisteminin daha gelişmiş bir modelidir.
Franchising Nedir?
Franchising, yeni bir işletme kurma düşüncesi olan bireylerin piyasada kendilerine daha kolay yer bulabilmesi ve rekabet engelini bir nebze olsa da aşabilmesi adına popülaritesi bulunan markaların ürün ve ismini kullanabilmesine olanak sağlayan kavrama verilen isimdir. İlk olarak Amerika Birleşik Devletleri’nde çıkmış ve günümüzde tüm dünyaya yayılmıştır.
Bu sistem içerisinde ürün modeli, isim modeli ve hem ürün hem de isim modeli olacak şekilde üç farklı uygulama bulunmaktadır. Sadece marka adının kullanıldığı ve ürünlerin ise işletmeci tarafından imal edilmekte olduğu sistemler marka veya isim franchisingi olarak isimlendirilmektedir. Ürün franchisingi olarak bilinen modelde ise işletme sahipleri kendi marka isimlerini kullanmakta fakat ürün kalitesini artırmak ve standart bir hale getirebilmek adına markaların ürünlerini kullanır. Hem ürün hem de marka modeli olarak bilinen franchising yöntemi ise en sık olarak karşılaşılan türdür ve bu türde ise bireyler popülaritesi yüksek markanın adını kullanırken buna ek olarak ise o markanın ürününü doğrudan satış yapar.
Franchise Nasıl Çalışır?
Bu sistemin işlem mantığı oldukça basit bir şekilde tasarlanmıştır. Franchise işletme sahibi olabilmek için ilk olarak bayiliğin alınması talep edilen markaya başvuru gerçekleştirilmelidir. Başvuru sonrasında ise marka tarafından talep edilen teminat ücreti ödemesi yapılmalıdır. Bu ödeme sonrasında ise ana firma ilgili işletme için yer seçimi araştırması gerçekleştirir. Bu araştırma sırasında eğer ki bireyin işletme açmak istediği bölge gerekli şartları sağlamıyor ise ana firma işletme kurmak isteyen bireye farklı bölge tavsiyelerinde bulunur. İşletme konumu yapıldıktan sonra ise ilgili lokasyon kiralanır veya satın alınır. Bu işlem sonrasında ise markanın diğer şubeleri ile aynı olacak şekilde dekorasyon işlemlerine başlanır. Dekorasyon işleminin tamamlanması ile de işletme faaliyete geçmek için hazır durumda olur.
İşletme tarafından satışı gerçekleşecek ürünler genel olarak ana firma tarafından sağlanmaktadır. Bu ürünler sektöre bağlı değişiklik gösteriyor olsa da işletme içerisinde üretilebilir veya bir merkez üretim tesisinde üretildikten sonra bayilere dağıtılabilir.
Franchise veren firmalar ayrıca işletmelerin aylık kâr marjlarının bir kısmını da komisyon olarak almaktadır. Aylık ciro tutarından ana firma komisyonu ve diğer masraflar eksiltildiği zaman ise işletmenin elde ettiği net kâr marjı hesaplanabilir.
Franchising Avantajları Nelerdir?
Franchise işletme türünün avantajlarından bahsetmek gerekirse şu avantajları olduğunu belirtebiliriz;
- Yerel rakipler karşısında rekabet üstünlüğü elde edilmesini sağlar.
- Ana firma tarafından destek ve yönlendirme sağlanması sebebi ile yapılan yatırımın minimum risk ile yönetilmesini sağlar.
- Ana firma tarafından lokasyon araştırması yapılması sebebi ile işletme için en ideal konumun tespit edilmesine yardımcı olur.
- Markalaşma sürecini ortadan kaldırır.
- Reklam ve tanıtım gibi giderlerin ve promosyon gibi cezbedici kampanyaların yapılmaması ile müşteri kitlesi elde edilmesine olanak sağlar.
- İşletmeler için bulunan risklerin minimum düzeye erişmesini sağlar.
Franchising Dezavantajları Nelerdir?
Franchise işletme türünün dezavantajlarından bahsetmek gerekirse şu dezavantajları olduğunu belirtebiliriz;
- Her ay elde edilen ciro üzerinden komisyon ödenmesi gerekir.
- Ana firma ve işletme arasında yapılan sözleşme ana firmanın korunacağı şekilde düzenlenmiştir. Bu da olası bir anlaşmazlık durumunda işletmenin zarar edebilmesi olanağını doğurur.
- Girişimci bireylerin hazıra alışmasını ve yaratıcılığının azalmasını sağlar.
- Marka bedeli masrafı bulunması sebebi ile şahıs işletmelerine kıyasla daha masraflıdır.
- İşletme, sadece ana firma ürünlerini satmak zorundadır. Bu da yerel üretimin azalmasına veya yerel üreticinin bu ürünler karşısında daha zor şartlar altında rekabet etmesine sebep olur.
- Belirli dekorasyon, ürün ve tasarım dışına çıkılmamasına sebep olur.
