Polkadot, kendisini belirli amaçlar için hizmet sağlayan, farklı zincirleri sadece tek evrensel ağ altında toplamayı başarabilen ve yeni nesil bir blok zinciri protokolü olarak tanımlamaktadır. Web 3.0 altyapı inşa etme hedefine yoğun bir şekilde odaklanmış ve eşzamanlı olarak Web3 Vakfı tarafından kurulmuş bir projedir. Bu projenin temel amacı ise bireysel kullanıcıların güç kazanmasını sağlamak ve internet tekelciliğini sona erdirmektir.
Bitcoin’in yaratılmış olduğu ilk gün itibari ile blok zincirleri de varlıklarını sürdürmeye devam etmektedir. Blok zinciri her ne kadar devrim yaratma potansiyeline sahip bir teknoloji olarak tanımlanıyor olsa da aslında bazı dezavantajlara sahiptir. Farklı blok zincirlerine birlikçe çalışabilme özelliği getirmek, verilerin takas edilebilmesine olanak sağlayan ve en temelde daha güçlü hizmet ve uygulamaların ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir.
Geliştiriciler, geçtiğimiz yıllarda blok zincirlerini birbirine bağlama girişiminde bulunmuştur. Bu işlemin gerçekleşmesi ile X zincirinin Y zinciri ile birlikte çalışma ihtimaline olanak sağlanmaktadır. Fakat, günümüzde de birçok farklı blok zincirinin eşzamanlı olarak bağlanması oldukça zor bir şeydir. Polkadot ekibi ve buna bağlı olarak Web3 Vakfı önümüzdeki süreç içerisinde başarılı bir çözümün üretileceğinden net bir şekilde emindir.
Polkadot Nedir?
Polkadot, herkes için inşa edilmiş açık kaynaklı bir protokol olarak kendisini tanımlamaktadır. Ayrıca, blok zinciri teknolojisinin gelişim sürecindeki bir sonraki adım olduğunu iddia etmektedir. Bahsedilen bu kavram ilk olarak Ethereum projesinin kurucu ortaklarından Dr. Gavin Wood tarafından sunulmuştur. Polkadot ekibi, mevcut çalışmalarını ölçeklenebilirlik, inovasyon ve güvenlik odaklamayı hedeflemektedir. Bunun gerçekleşebilmesi için ise yeni bir fikir kavramlarını destekeleyecek ve birlikte çalışabilirliğin başarılı bir şekilde can bulabilmesini sağlayacak bir altyapı yaratılması gerekmektedir.
Polkadot projesi ekosistemi içerisinde yer almakta olan bireysel blok zincirlere parachain (pararel blockchain) denilmektedir. Temel fikir, parachain olarak adlandırılan ve Relay Chain’in sürekli, kolayca bilgi alışverişi gerçekleştirebiliyor olmasıdır. Bu blok zincirlerinin uygulama aşamasına geçilmesi planlanan ETH 2.0’deki yatay bölümlere benzer olarak düşünmek mümkündür.
Geliştiricilerin tamamı, bireyler veya şirketler, merkeziyetsiz sistemler ve kripto paralar için bir çerçeve sunmakta olan Substrate aracılığı ile kendilerine ait kişiselleştirilmiş Parachain’ler yaratabilmektedir. Kişiselleştirilmiş olarak oluşturulan bu zincir Polkadot ağına bağlandığı zaman ağ üzerinde yer almakta olan diğer tüm parachainler ile birlikte çalışabilir duruma gelmektedir.
Çapraz zincir uygulamalar, hizmet ve ürünler inşa etmek bu tasarım ile çok daha kolay bir hale gelmektedir. Varlıklı farklı blok zincirleri veya veri arasında büyük ölçekte transfer işlemi gerçekleştirebilmek çok daha kolay bir hale gelmektedir.
Birbirinden farklı parachainlerin doğrulanması ve güvene alınması işlemi ağ doğrulayıcıları tarafınca gerçekleşmektedir ve küçük bir doğrulayıcı grubunun birden fazla parachain’i güvene alması mümkündür. Bahsedilen bu doğrulayıcılar ölçeklenebilirliği daha iyi bir duruma getirebilmek için işlemlerin farklı parachainler arasında yayılabilmesini sağlamaktadır.
Polkadot Avantajları
Polkadot projesi geliştiricileri bu ekosistemin keşfetmek için pek fazla nedeni bulunduğunu söylemektedir. Mevcut blok zincirlerinin sınırlı kapasiteleri gereğince hedef alınması gereken birkaç temel sıkıntı bulunmaktadır. Bu sıkıntılar, kişiselleştirilebilirlik, yükseltilebilirlik, ölçeklendirme ve birlikte çalışabilirliktir.
Bu proje ölçeklendirme açısından birçok kriteri karşılamaktadır. Çoklu zincirin bir ağ olarak hareket edebiliyor olması sebebi ile transferler farklı zincirler üzerinde paralel olarak işleyebilmektedir. Bu şekilde günümüzde blok zinciri teknolojisinin önünde yer almakta olan en büyük problemlerden birisi yok olmaktadır. Paralel işleme, geniş çaplı olarak küresel blok zinciri benimsemesinin yolunu açma potansiyeline sahiptir ve oldukça önemli bir iyileştirmedir.
Kişiselleştirme gerçekleştirmek isteyen bireyler Polkadot tarafından sunulmakta olan bazı özelliklerden faydalanabilmektedir. Güncel olarak ‘’Tüm blok zincirlerine hitap etmekte olan tek bir blok zinciri altyapısı’’ bulunmamaktadır. Her projenin kendine özel gereklilik ve ihtiyaçları bulunmaktadır fakat Polkadot bu projelere farklılık olarak bireysel her bir zincirin belirlenmiş bir işlev tasarımını optimize etmesine olanak sağlamaktadır. Substrate yardımı ile geliştiriciler projenin bütün ihtiyaçlarını karşılayabilmek adına kendi zincirlerini etkin bir şekilde adapte edebilmektedir.
Birlikte çalışabilir olma özelliği açısından uygulama ve projelerin sorunsuz bir şekilde veri paylaşım işlemini gerçekleştirebilmesi oldukça önemlidir. Bu durumun her ne kadar ne tarz hizmetler ortaya çıkartacağı bilinmemekte olsa da ihtimaller doğrultusunda çok fazla kullanım alanı bulunmaktadır. Her parachain sıra ile belirli bir görevi üstlenmektedir ve bu tamamen yeni bir finans ekosistemi yaratma potansiyeline sahiptir.
Belirli parachain ile ilişkili bir topluluk, ağların yönetimini uygun gördüğü şekilde gerçekleştirebilmektedir. Daha fazlası hakkında bahsetmek gerekirse, bu projenin gelecek süreç içerisindeki genel anlamı ile yönetişimi için toplulukların tamamı ayrı ayrı önem taşımaktadır. Mevcut topluluk tarafından geri dönüşlerin sağlanması projelerin belirli bir zaman sonrasında gelişmesine olanak sağlayan değerli önerileri sunabilmektedir.
Bir diğer yandan bu proje bireysel parachainler üzerinde yükseltme gerçekleştirilmesi çok daha kolay bir duruma getirmektedir. Toplulukların ayrı fikir düşüncesine sahip olmasına etki edebilecek herhangi bir sert çatallanma bulunmamaktadır. Tam tersine, ana zincir sorunsuz bir şekilde güncellenebilir veya yükseltilebilir.
DOT Token
Diğer birçok blok zinciri altyapı teknolojilerine benzer şekilde Polkadot projesinin de kendine ait tokeni bulunmaktadır. DOT kısaltması ve adına sahip olan bu token tıpkı diğer projelere ait kripto para birimleri gibi ağ tokeni olarak hizmet gerçekleştirmektedir.
DOT tokenin kullanılabileceği birkaç alan bulunmaktadır. Öncelikli olarak token sahibi bireylere Polkadot platformu üzerinde yönetişim hakkı tanımaktadır. Bu hakka ağ ücretlerinin belirlenmesi, ağ yükseltmelerinin oylanması ve parachainlerin çıkarılması veya eklenmesi dahil edilmektedir.
Bir diğer yandan DOT, staking aracılığı ile ağ mutabakasının sağlanması içinde tasarlanmıştır. Staking sistemi kullanan diğer ağlara benzer bir şekilde DOT sahibi bireylerin tamamı her zaman kurallar çerçevesinde kararlar almaya ve hareket etmeye teşvik edilmektedir. Peki, bu teşvik nasıl sağlanmaktadır? Eğer ki kullanıcılar kural dışı bir hareket gerçekleştirir ise stake edilen paranın kaybedilme riski bulunmaktadır.
Son seçenek olarak ise amaç DOT’u bağlanma için kullanmaktır. Bu duruma yeni parachainler Polkadot ekosistemi içerisine ekleneceğinde veya dahil edileceğinde ihtiyaç duyulmaktadır. Bağlanan DOT miktarı ise bağlanma dönemi boyunca kilitli olarak kalmaktadır. Bağlanma süresinin sonra ermesi ile birlikte ise DOT’lar serbest bırakılmaktadır ve parachain ekosistemi içerisinden çıkartılmaktadır.
Polkadot Staking ve Bağlanma
Bu projenin birlikte çalışabilirliğe yaklaşımı varlık ve veri takasının çok daha ötesine geçmektedir. Bu eşzamanlı olarak dürüst şekilde token stake edilmesini ve tokenlerin bağlanması gibi yeni kavramların meydana çıkmasını sağlayan bir yöntemdir.
Herhangi bir blok zinciri ağında token stake etmek yeni bir kavram değildir. Proof of Stake (PoS) olarak adlandırılan bu mutabakat modelinin kullanıcılara ağda o kripto parayı stake etmeleri karşılığında ödüllendirme mantığı ile çalışmaktadır. Bu proje içerisinde dürüst bireyler ödüllendirilmekte ve kötü niyetli bireyler ise stake edilen tüm parasını kaybetme riski ile karşı karşıyadır.
Daha önce bahsedildiği gibi tüm yeni parachainler DOT tokenlerin bağlanması sonucunda eklenmektedir. Bağlama ise bir miktar tokenin belirli bir süre zarfında ağda tutulmasını taahhüt etmek anlamını ifade etmektedir. Kullanışlı bulunmayan zincir veya varlık projeleri kaldırılmakta ve bağlanmış tokenleri iade edilmektedir.
Polkadot, vaat edilen ve sağlamakta olduğu avantajları sebebi ile geliştiriciler için oldukça cazip bir projedir. Bu proje, bireysel kod yazmakta olan bireylerin yanı sıra büyük kurumlara ve küçük şirketlere de hitap edebilen kapasiteye sahip bir ekosisteme sahiptir. Belirli amaçların karşılandığı, kişiselleştirilmiş blok zinciri yaratabilmenin mümkün olduğu ve tüm bunların hiçbir sorun olmaksızın yükseltebilmek tüm kripto para ekosistemleri için değer arz eden bir kavram olma özelliğine sahiptir.
Tüm bunlar ile birlikte, Polkadot projesi henüz çok yeni ve genç bir proje olma özelliğine sahiptir. Her ne kadar gelişim aşamasında olan çok fazla projeleri bulunuyor olsa da büyük projelerin ilk kullanımına sunulması biraz daha zaman alacak gibi görünmektedir. PolkaProject’e göre altyapı projeleri, DApp’ler, cüzdanlar, araç geliştirmeleri ve benzeri birçok proje güncel olarak geliştirilme aşamasında bulunmaktadır.
DOT söz konusu olduğu zaman bu projenin yaratıcı ekibi tarafından bu projenin bir spekülasyona yönelik bir token olarak tasarlanmadığı belirtilmiştir. Her ne kadar maddi değere sahip olan bir kripto para olsa da aslında projenin temel amacı yukarda anlatılan hedeflere başarılı bir şekilde ulaşmaktır.
