İpotek Nedir? Nasıl Kaldırılır?

İpotek, genel olarak yüksek tutarlı banka borçlanmalarında talep edilen oldukça önemli bir araçtır. Faiz karşılığı ile yasal olarak borç verme hakkına sahip olan bankalar veya diğer işletmeler verilen borcun tahsilatını garantiye alabilmek adına bazı yöntemlere başvurmaktadır. Bu yöntemler arasında ise ipotek oldukça popülerdir. İpotek kelimesi için en uygun ve en sade tanım, ödenmesi taahhüt edilmiş borçların karşılığına nazaran taşınmaz tapu mallarının üzerine konulan şerhtir. Eğer ki borcu alan taraf bu borcu ödemez veya ödeyemez ise borç veren taraf ipoteği bulunan taşınmaz malı satışa çıkartma hakkına sahip olur ve bu satış ile de borç tahsilatı gerçekleşir.

İpotek ile ilgili tüm yasal kurallar Türk Medeni Kanunu’nda belirtilmiştir. Bir diğer yandan borcu alan kişinin borç ödemesini gerçekleştirmesi ile ise ipotek kaldırılır. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli detay ise ipoteklerin kendiliğinden kalkmama özelliğine sahip olmasıdır. Geçerli ipoteğin kaldırılabilmesi için tapu sahibi tarafından bazı hususların yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu sebepledir ki ipoteğin nasıl kaldırılacağı hakkında bilgi sahibi olunması daha sonra problem yaşanmaması adına oldukça önemlidir.

İpotek Nedir?

Finans şirketlerinden, şahıslardan, bankalardan veya tüzel kişilerden borç alınacağı zaman eğer ki borç tutarı yüksek ise bu gibi durumlarda ipotek talebi gerçekleşmektedir. Verilen borcun tahsil edilebilmesi için ipotek oldukça önemli bir güvencedir. Daha basit tanım ile ipotek, alınan borca karşılık rehin verme işlemidir. İpotek kurma işlemi sadece taşınmaz mallar üzerinde gerçekleştirilebilir. Buna ek olarak bu işlem sadece tapu müdürlüklerinde gerçekleştirilebilmektedir.

Tapu tarafından üzerine ipotek şerhi konulmamış taşınmaz mallar yasal anlamda ipotek edilmiş satılmamaktadır. Ayrıca, bu işlem noter huzurunda gerçekleştirilmiş olsa bile tapu müdürlüğünde gerçekleştirilmemiş olması sebebi ile yasal olarak hiçbir geçerliliğe sahip olmamaktadır.

İpotek kurma işleminin gerçekleştirilebilmesi için her iki tarafında kimlik bilgileri ve ipoteği gerçekleşecek taşınmaz mala ait tapu belgesi gerekmektedir. Taraflardan birisinin tüzel kişi olması durumunda ise imza sirküleri, ticaret sicil belgesi örneği, yetki belgesi, güncel faaliyet belgesi, kaşe örneği ve vergi levhası fotokopisinin işlem sırasında sunulması gerekmektedir. Ayrıca, belediyeden tahsil edilecek emlak değer beyannamesinin de sunulmuş olması bu ipoteğin borç tutarını karşıladığını kanıtlaması açısından oldukça önemlidir. Tüm bunlara ek olarak eğer ipotek işlemi yasal temsilciler aralığı ile gerçekleşecek ise vekalet belgesinin de sunulması gerekmektedir.

Sunumu gerçekleştirilen tüm evraklar Tapu Sicil Müdürlüğü tarafından değerlendirilir ve sonrasında ise olumlu karar alınması durumunda taşınmaz mala ait tapu belgesine ipotek şerhi düşürülür. Bu şerh düşürmesi sonrasında ise borç veren kişi veya kuruma bu borcu tahsil edememesi durumunda taşınmaz mal üzerinde satış hakkı tanınmış olur.

Hangi Durumlarda İpotek Kurulur?

İpoteğin tanımı sonrasında ne gibi durumlarda bu yönteme başvurulduğu hakkında da bahsetmek gerekmektedir. İpotek işlemlerine en çok talep bankalar tarafından gösterilmektedir. Özellikle konut kredisi gibi yüksek tutarlı krediler için ödemenin geri alınacağına dair güvencenin bulunması amacı ile kullanılmaktadır. Eğer ki borç alan kişi veya kurum bu borcu ödeyemez ise banka o ipoteğin bulunduğu tapunun satışını gerçekleştirir ve borcun tahsilatını gerçekleştirmiş olur. Konut kredilerine ek olarak tutarın yüksek olduğu tüm borç çeşitleri için de ipotek yöntemine başvurulmaktadır. Özellikle küçük tutarlı kredilerde ise bu yöntem pek fazla tercih edilmemektedir.

Bankalara ek olarak şirketler veya şahıslar da borç alma-verme işlemleri için ipotek yöntemini kullanabilmektedir. Borç veren taraf bu şekilde borcun tahsil edilmesini garanti altına almış olur. Tıpkı bankaların yaptığı gibi eğer ki alacaklı taraf borcu tahsil edemezse üzerinde ipoteği bulunan taşınmaz malı satıp alacağını temin edebilir. Ayrıca, gecikme süresinin de göz önünde bulundurulması ile bu gibi durumlarda gecikme faizi de hesaplara dahil edilmektedir.

İpotek Nasıl Kaldırılır?

İpotek kaldırma işlemi birkaç farklı şekilde gerçekleştirilebilmektedir. İpoteğin kaldırılabilmesi için öncelikli olarak ipoteğin güvence amaçlı alındığı borcun tamamının ödenmiş olması gerekmektedir. Borç ödemesinin gerçekleştirilmesi sonrasında ise ipotek fek yazısı ile birlikte Tapu Sicil Müdürlüğü’ne başvuru gerçekleştirilmelidir. İpotek fek yazısının borç veren kişi veya kurum tarafından hazırlanmış olması gerekmektedir. Fek yazısı, borcun tamamının tahsil edildiğini ve ipoteğin kaldırılmasında herhangi bir sıkıntı bulunmadığını belirten yazıya verilen isimdir. Tapu Sicil Müdürlüğü, bu yazının alınması sonrasında genellikle iki hafta içerisinde ipoteği kaldırmaktadır.

Tüm bu prosedüre rağmen bazı zamanlarda aksaklıkların yaşandığı ve borcun ödenmesine rağmen ipoteğin kaldırılamadığı da olmaktadır. Böyle bir durumda ise ipotek kaldırma davası açılarak taşınmaz mala ait ipoteğin kaldırılması talep edilmelidir.

Ekonomi 101

Part Time İş Nedir?

Part time iş, bazı bireyler için ek gelir yöntemi olarak bazı bireyler için öğrencilik veya benzeri durumlarda az da olsa kazanç yöntemi olarak tanımlanabilir. Özellikle günümüzde ülkemiz başta olmak üzere tüm dünya genelinde geçim sıkıntısı büyümeye devam ederken birçok kişi masraf ve ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile part time iş arayışına girmiş durumda. Hatta durum o kadar kötü ki bazı bireyler gündüz bir iş akşam ise başka iş yapmak zorunda kalmış duruma gelmiş durumda. Günümüzde yoğun olarak ek gelir elde etme amacı ile tercih edilen bu çalışma yöntemi tecrübesiz bireyler içinde eğitim veya benzeri süreç içerisinde tecrübe elde etmek için oldukça güzel fırsatlar sunabiliyor.

Part Time Nedir?

Bu çalışma yöntemi, işveren ve işçi arasında karşılıklı olarak mutabık kalınması koşulu ile oluşmakta olan ve full time iş yöntemine kıyasla daha az düzenli veya düzensiz çalışma sistemidir. Yasalara göre part time olarak çalışacak bir birey, full time çalışan bir bireye göre önemli ölçüde daha az mesai yapmalıdır.

İngilizce kökenli olan part time kelimesinin Türkçe karşılığı yarı zamanlı anlamını ifade ediyor olsa da ülkemizde genellikle İngilizce olarak kullanılmaktadır. Yani, bu kelime her ne kadar yabancı kökenli olsa da dilimize yerleşmeyi başarmıştır.

Part time iş türü, en sade anlatım ile bir iş yerinde haftalık çalışma süresinin maksimum 2/3 oranına denk gelmekte olan çalışmayı ifade etmektedir.

Part Time Çalışma Süresi Ne Kadardır?

Bir iş türünün part time olarak sınıflandırılabilmesi için haftalık olarak 30 saatin üzerinde olmaması koşulu bulunmaktadır. İş kanunlarına göre haftalık olarak maksimum çalışma saati 45 saat ile sınırlandırılmıştır ve buna bağlı olarak da part time olarak çalışma limiti 30 saat ile limitlendirilmiştir. Bahsedilen bu süre ise çalışanın veya işverenin teklif edeceği şekilde bir haftalık sürece yayılabilmektedir. Part time olarak işlemekte olan bireylerin yasalar gereğince haftalık 1 gün izni bulunmaktadır ve hafta içerisinde 30 saati doldurmak ile sorumlu veya zorunlu değildir. Bu çalışma türünde günlük maksimum çalışma süresi ise 11 saat olarak sınırlandırılmıştır ve önceden de bahsettiğimiz gibi haftalık 30 saatlik süreyi geçememektedir.

Bu çalışma yöntemi ayrıca ülkemizde yarı zamanlı çalışma olarak da isimlendirilmektedir. Sebep fark etmeksizin her birey part time olarak çalışabilir ve part time çalışmak için özel bir koşulun yerine getirilmesine gerek yoktur.

Ayrıca, full time iş ilanlarına kıyasla özellikle günümüzde daha fazla part time iş ilanının görülmesi son derece normalleşmiş bir durumdur. Bunun sebebi ise part time olarak çalışan personellerin işveren için daha az maliyetli olması ve nerdeyse full time çalışan personel kadar verim sağlıyor olmasıdır.

Part Time Çalışma Avantajları Nedir?

Hiç şüphesiz part time çalışmanın en büyük avantajı ek gelir imkânı sağlamasıdır. Özellikle son dönemde yaşanan ekonomik sıkıntıların yanı sıra pandemi sürecinin de etkisi ile bu iş tipi birçok kişi tarafından daha fazla tercih edilmeye başlamıştır. Ayrıca, ek gelir fırsatının yanı sıra bu tür iş fırsatları henüz kariyerinin başında olan bireyler içinde oldukça büyük avantaj sağlamaktadır. Bunun sebebi ise hem iş tecrübesi kazanmak hem de kişinin mesleki alanında iş tercih etmesi durumunda tecrübe kazanmasıdır. Özellikle üniversite öğrencileri hem tecrübe hem de gelir avantajı sebebi ile bu şekilde çalışmayı tercih etmektedir. Part time iş, boş zamanların değerlendirilmesi için de oldukça etkili bir iş türüdür.

Part time iş istihdamı işverenler içinde bazı avantajlara sahiptir. Daha az masraflı şekilde işçi çalıştırmak, tam zamanlı işçi alımı öncesinde bu yöntem ile işçinin verim ve performansının değerlendirilmesi gibi birçok avantaj bulunmaktadır.

Kısaca Part Time ve Full Time Farkları Nelerdir?

Her ne kadar full time çalışma yöntemi farklı bir konu olsa da part time çalışma yöntemi ile kıyaslanması mümkündür. Bu iki çalışma yöntemi arasındaki en belirgin fark part time çalışma türünde geçici eleman olurken full time çalışma türünde ise kalıcı eleman olma özelliğidir. Ayrıca, bir diğer önemli fark ise sabit mesai saatleri veya toplam mesai saatleri arasında oluşan değişim ve farktır. Elbette sabit çalışma saatleri bulunan part time iş seçenekleri mevcuttur fakat genelleme yapıldığı zaman bu çalışma türünün çalışma saatleri esneklik ve değişkenlik göstermektedir. Toplum, full time çalışma türünü normal olarak kabul etmektedir ve bunun yanı sıra bu çalışma türü birçok haklara da sahiptir.

Ayrıca, bir diğer önemli fark ise part time elemanlar bazı şirketler tarafından dönemlik olarak tercih edilirken full time elemanlar ise işlerin normal seyrettiği zamanlarda ve sürekli olacak şekilde tercih edilmektedir.

Part Time Maaşları Hakkında Bilgilendirme

Part time iş ilanları genellikle yapılan iş ve sektöre göre değişiklik göstermektedir. Bu iş türünde saatlik olarak iş verilmesinden kaynaklı aylık net olarak kesin ve sabit bir kazanç elde edileceğinin garantisi de bulunmamaktadır. Part time iş türünün maaşına dair genelleme yapmak gerekirse saatlik ücret baz alınarak değerlendirilmesi daha doğru olacaktır.

Bazı sektör veya iş yerlerinde part time maaşlara ek olarak satışlardan prim veya benzeri ek ücretlerinde ödenmesi mümkündür. Bu da aslında çalışan için daha fazla ek gelir elde etme fırsatı yaratırken işveren için ise çalışanlarından daha fazla verim alınmasına yardımcı olur.

Ekonomi 101

Tediye Makbuzu Nedir?

Tediye makbuzu, kıymetli evrak, mal benzeri kıymetli eşyaların ve paranın teslim edildiğini ispatlamak amaçlı düzenlenen makbuza verilen isimdir. Bu makbuz, alıcı firmaların satıcı firmalara ödeme gerçekleştirirken kendi iç sistemlerinde kullandıkları ve paranın karşı tarafa gönderildiğini ispat etme amacı ile kullanılmaktadır.

Tediye Makbuzu Ne İşe Yaramaktadır?

Tediye makbuzu, verilen hizmet için ödemenin kayıt altında tutulmakta olduğu resmi bir belge niteliğine sahip olan ve ödeme yapan firma veya kişi tarafından düzenlenmiş resmî belgeye verilen isimdir. Bu makbuz nüshalı bir şekilde düzenlenmektedir ve makbuz içeriğinde ödeme gerçekleştiren firma veya kişi ile ödemeyi alan firma veya kişinin bilgileri yer almaktadır. Ödeme gerçekleştiren kişi veya firmanın hem kendisi hem sorumluluğu bulunan bireylere karşı söz konusu olan ücretin ödenmiş olduğuna dair kanıt niteliğinde olma özelliğine sahiptir. Bu sebepledir ki muhasebe açısından oldukça büyük bir öneme sahiptir.

Tediye Makbuzundan Olması Gereken Bilgiler Nedir?

Tediye makbuzu düzenlemek için bu makbuz üzerinde bazı önemli bilgilerin bulunması oldukça önemlidir. Tediye makbuzu üzerinde bulunması gereken en temel bilgiler ise şu şekildedir;

• Tahsilatın rakam, yazı ve birim cinsi ile tutarı,
• Tahsilat cinsi veya ödeme yöntemine bağlı olarak değişen, çek numarası, banka adı, şube, çek tarihi ve hesap numarası gibi önemli detaylar,
• Makbuz kesim tarihi,
• Tahsilat yöntemi ve şekli,
• Ödeme gerçekleştiren firma veya kişinin iletişim bilgileri, adresi ve unvanı

Tediye Makbuzu ve Tahsilat Makbuzu Arasındaki Farklar Nedir?

Genel olarak tediye makbuzu ile tahsilat makbuzu birbiri ile karıştırılmaktadır. Bu iki makbuz türü arasındaki en temel fark eğer ki ödeme gerçekleştiren taraf makbuz kesmiş ise bu belgenin tediye makbuzu olarak adlandırılmasıdır. Tam tersi durumda ise ödemeyi alan firma makbuz keser ve bu da tahsilat makbuzu olarak adlandırılır. Bu durumu örneklendirerek anlatmak gerekirse, A firmasının B firmasına hizmet sağladığını düşünelim. Böyle bir durumda her iki makbuz türü de kullanılacaktır fakat makbuz işlemleri şu şekilde gerçekleşecektir;

A firması, hizmet sağlaması sebebi ile almış olduğu ücret için tahsilat makbuzu kesmek durumunda olacaktır. Böyle bir durumda ise makbuz üzerinde yer alan bilgiler ödeme alan firmaya ait olacağı için A firmasına ait bilgiler makbuz üzerinde görünecektir. Ayrıca, böyle bir durumda orijinal makbuz belgesi A firmasında kalacak ve nüshası ise B firmasına verilecektir. Bu duruma karşılık olarak ise B firması satın almış olduğu hizmete dair ücretin kanıtı niteliğinde tediye makbuzu kesebilmektedir. Böyle bir işlemin gerçekleşmesi durumunda ise makbuz üzerinde yer alan bilgiler B firmasına ait olacaktır.

Gündelik hayatımızda sadece firmalara değil bireylere de hizmet sağlamakta olan birçok firma bulunmaktadır. Her bir bireyin makbuz kesmesine kıyasla tüketici için makbuz kesilmesi kesinlikle daha kolay bir yöntemdir. Bu sebepledir ki tahsilat makbuzu, tediye makbuzuna kıyasla daha çok kullanılmaktadır.

Ekonomi 101

Valör Nedir?

Valör kelimesinin anlamı faiz hesaplama işlemlerinde başlangıç oluşturulan tarih olarak tanımlanmaktadır. Yakın zaman içerisinde Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu tarafından yapılan açıklamaya göre altın alımları ile birlikte valör yapılacağı açıklanmıştı. Fransızca kökenli bir kelime olan valör, doğrudan değer olarak da anlamlandırılmaktadır. Kökeni Fransızca ’da anlamı değer olan bu kavram İngilizce ’de ise ‘’Value Date’’ olarak isimlendirilmektedir. Kısaca, değer tarihi anlamına sahip bu ifade direkt olarak işlemi gerçekleşen ve değer kazanacak bir şeyin işleme konulmuş tarihini ifade etmektedir.

Günümüzde valör her ne kadar kredi hesaplamalarındaki alacak olarak kaydedilen hareketlerin işleminin yapıldığı günü takip eden ilk iş günü olarak da açıklanmaktadır. Borç söz konusu olan işlemlerde valör doğrudan işlem gerçekleştirilen gün olarak baz alınmaktadır.

Valör Tarihi Anlamı Nedir?

Vadeli bir mevduat hesabı açmak istediğiniz zaman bu hesap ile birikimlerinizi faize yatırmış olursunuz ve bu birikimleriniz faiz kazanmaya başlar. Vadeli hesaplar içerisinde yatırım amacı ile birikimlerinizin faizinin işlemeye başladığı tarih ise valör tarihi olarak adlandırılır. Temel olarak uygulanmasında ise prosedür hesaba para yatırılan günün sonrasında faiz işleyecek şekilde gerçekleşir.

Finans piyasalarında yapılacak olan çeşitli takas işlemleri içinde farklı süreçlere göre valör işlemleri bulunmaktadır. Sermaye piyasalarında gerçekleştirilen bu işlemler başta olmak üzere paranın temeline dayalı birçok konu ile ilgili valör bulunmaktadır.

Spot Valör Anlamı Nedir?

Spot valör, direkt olarak piyasa içerisinde gerçekleştirilen işlemlere bağlı olarak ödeme işleminin gerçekleştiği gün sonrasını takiben iki iş günü sonrasında gerçekleşmesine verilen isimdir. Bu işlemlerde de değer tarihi önem kazanmaktadır. Örneğin, Pazartesi günü yapılan bir ödeme Çarşamba günü sizlere yapılmaktadır. Burada, spot valör kavramının karşılığı müşteri için talep edilen paranın banka tarafından sizlere kullanılabilir gününü ifade anlamını taşımaktadır. Gerçekleşen işlem tarihi ile birlikte kullanım tarihi arasında 2 gün fark bulunması gerekmektedir. Bu farklar ise mesajın hazırlığı, fon temini ve kontrollerin gerçekleştirilmesi gibi işlemlerdir.

Bankacılık sisteminde doğal olarak bu tarz işlemler değişiklik gösterebilmektedir. Yani, bazı bankalar aynı gün içerisinde bazı bankalar ise 2-3 gün içerisinde valörlü hesaplamalar gerçekleştirebilir. Bu süre değişkenliği yine bankadan bankaya değişiklik gösterecek şekilde yüksek faiz ile telafi edilebilmektedir. Bu durumun daha kolay anlaşılabilmesi için ise şu şekilde basit bir örnek verilebilir;

Herhangi bir bankada açılan vadeli hesap için gereken vade sürecinin 31 gün olduğunu varsayalım. Eğer ki bu banka 3 gün valör işlemi gerçekleştirmek isterse faiz oranının da %14 olduğunu varsayarak şunu söylemek mümkündür. Bu gibi durumda aslında banka sizin birikiminiz için ilgili faizi toplam 34 gün kullanım sonrasında verecektir.

Birçok farklı banka kendi sistemlerine göre farklı valör sistemleri kullanmaktadır. Valörsüz veya aynı gün valörlü olarak adlandırılan yeni terimler de ortaya çıkarken bu isme bağlı olarak zaman kaybı olmaksızın bazı işlemlerin başlatılması mümkündür. Fakat, burada bilinmesi gereken ise faiz geliri elde edilecek para miktarının tutarına göre banka personeli ile pazarlık yapılabileceğidir. Genel olarak değerlendirildiği zaman neredeyse tüm bankalara yatırılan tasarrufların 1 gün valörlü olarak değer kazanılacağı için eğer ki bankadan para çekilişi gerçekleşir ise aynı gün valörlü para çekildiği anlamını ifade etmektedir.

Ekonomi 101

Gecikme Zammı Nedir? Nasıl Uygulanır?

Gecikme zammı, amme alacaklarının zamanında ödenmemesi durumunda uygulanmakta olan zamma verilen isimdir. Zamanında tahakkuk edilmeyen vergilere istinaden ortaya çıkmakta olan durum ise gecikme faizi olarak adlandırılmaktadır. Temelde bu iki kavram birbirinden farklıdır.

Gecikme Zammı Uygulanan Borçlar

Gecikme zammının uygulanmakta olduğu borç türleri şu şekilde sıralanabilir;

• Belediyelere ait vergiler,
• Vilayet hususi idarelerine ait vergiler,
• Belediye ve vilayet hususine ait harç, ceza tahkik ve takiplerine ait para cezaları ve harçlar,
• Muhakeme masrafı,

Gecikme Zammı Nasıl Uygulanır?

Bu zam türü, ödenmesi gereken borca istinaden ana paranın eşliğinde gecikilen süreye bağlı olarak hesaplanmaktadır. Hesaplamalar kat sayı üzerinden verilmekte olan yüzdelik ile birlikte yapılmaktadır. Gecikme zammının hesaplandığı formül ise şu şekildedir;

Gecikme zammı her ne kadar böyle basit görünen bir formül ile hesaplanıyor olsa da aslında hesaplanması pek kolay değildir ve bu sebeple bireylerin bu tutarı kendi başına hesaplaması oldukça zordur. Günümüz teknolojisi sayesinde bu zam tutarını hesaplamak ise dijital ortamlarda oldukça kolaydır ve bu hesaplamanın yapılmasını sağlamakta olan birçok web sitesi bulunmaktadır. Belirli bilgilerin girilmesi ile bu tutar kolay bir şekilde hesaplanabilmektedir. Bu bilgiler ise şu şekilde sıralanabilir;

• Güncel borç miktarı,
• Vade süresi,
• Ödeme tarihi,

Bilinmesi gereken bir diğer önemli detay ise birbiri ile sık olarak karıştırılıyor olsa da gecikme zammı ve gecikme faizi kavramları aslında farklı kavramlardır. Gecikme zammı, mevcutta olan kamu borçlarının ödenmemesi ile ortaya çıkmaktadır. Gecikme faizi ise devlet bünyesi tarafından belirlenmiş faiz oranıdır. Yani, gecikme zammı aslında devlet tarafından belirlenen gecikme faizinin ana para ile çarpılması sonucunda ortaya çıkmaktadır.

Gecikme Zammı Oranı Ne Kadar?

Gecikme zammı hesaplamak için uygulanmakta olan güncel faiz oranı aylık olarak %1.60 ve yıllık olarak ise %19.20’dir. Bu faiz oranı değişkenlik göstermektedir ve sürekli olarak sabit değildir. Bir diğer yandan 6183 sayılı kanuna göre gecikme zammının nasıl uygulanacağı net bir şekilde belirtilmiştir.

Vergide Pişmanlık Başvurusu Nedir?

Pişmanlık zammı, ödeme süresi dolmuş ve geçmiş vergisi bulunan bireylerin veya mükelleflerin uygulanması gereken gecikme zammı oranında bir zam ile birlikte haber verilmesi tarihinden başlayacak şekilde 15 gün içerisinde ödenmesine denmektedir.

Pişmanlık Zammı Oranı Nedir?

6183 sayılı kanunun 51. maddesinde de belirtilmiş olduğu gibi pişmanlık zammı, ödemenin gecikmiş olduğu her ay için gecikme zammı oranında hesaplanmasıdır. Pişmanlık zammı her ne kadar değişken bir değer olsa da Nisan 2006 tarihinden günümüze kadar aylık olarak %2.5 yıllık olarak ise %30 oranında uygulanmaktadır.

Mükellefin pişmanlık talebinin kabul edilmesi durumunda beyannamelerde 1. derece 1 kat usulsüzlük cezası uygulanmaktadır.

Pişmanlık Başvurusundan Kimler Faydalanabilir?

Vergi Usul Kanunu’nun 371. maddesine göre pişmanlık başvuruş gerçekleştirebilmek için bireyin vergi ziyaının doğmuş olması şartı koşulmaktadır. Ayrıca, bu şarta ek olarak ise şu şartların gerçekleştirilmesi de gerekmektedir;

• Mükellefin pişmanlık talebi dilekçesinin vermiş olduğu tarih itibari ile 15 gün içerisinde vermiş olması,
• Mükellefin pişmanlık hükümlerine göre tahakkuk ettirmiş olduğu vergilerin ve bu vergilerin pişmanlık zammı ile birlikte haber verilme tarihinden başlayacak şekilde 15 gün içerisinde ödemesi gerekmektedir,
• Mükellefin kanuna ters davranışını kendiliğinden haber etmiş olması,
• İlgili kanuna aykırı olan durumun herhangi bir vergi incelemesi başlatılmadan önce veya takdir komisyonuna başvuru yapılmadan önce kendisinin haber vermiş olması,

Pişmanlık Zammı Hangi Vergi Türlerine Uygulanır?

Pişmanlık zammı şu vergi türlerine uygulanabilmektedir;

• Kurumlar vergisi,
• Özel tüketim vergisi,
• İntikal ve veraset vergisi,
• Gelir vergisi,
• Katma değer vergisi,
• Sigorta muameleleri ve banka vergileri,

Pişmanlık Zammı Hangi Vergi Türlerine Uygulanmaz?

Pişmanlık zammı şu vergi türlerine uygulanamamaktadır;

• Emlak vergisi,
• Gümrük vergisi,

Özetle, gecikme zammı devlet tarafından uygulanmakta olan bazı vergi türleri için uygulanmaktadır. Gecikme faizi ise bu zam tutarının hesaplanmasında kullanılan ve güncel borca ait vade sürecinin zamanına ait para değerini yansıtan kavramdır. Bu iki kavram birbirinden farklıdır ve sık olarak birbiri ile karıştırılmaktadır.

Pişmanlık zammı ise, gecikme zammı ödemek zorunda kalan mükellefler için uygulanmaktadır.

Ekonomi 101

Marka Tescili Nedir? Nasıl Yapılır?

Marka tescili, markalaşmış tüm ürün, hizmet ve tasarımların öncelikli ihtiyaçlarından birisi olarak markanın korunması durumuna verilen isimdir. Herhangi bir markaya sahip işletme, kurum ve bireylerin o markaya ait bütün sorumluluk ve hakları üstlenmesi ile marka tescili alınmaktadır. Bunun yasal tek yöntemi ise markanın tescillenmesidir. Peki, bu süreç nasıl ilerlemektedir ve tüm bu işlemlerin toplam maliyeti nedir?

Marka Tescili Nedir?

Marka, bir işletme tarafından üretmiş olduğu mal veya hizmetin diğer işletmelere ait mal veya hizmetlerden ayrılmasını sağlayan işaret olarak tanımlanmaktadır. Bu işaretin ise yasal olarak korunması işlemi ise marka tescili olarak adlandırılmaktadır. Bir diğer şekilde, marka tescili işletmeler için oldukça ciddi avantaj sağlamakta olan kavram olarak tanımlanmaktadır.

Markanın tescil ettirilmesi, bir başka bireyin onu kullanması ve bu şekilde kazanç sağlamasını engellemektedir. Bir diğer anlatım şekli ile markanızın tüm haklarını kendi üzerinize alma işlemi olarak adlandırılmaktadır. Aynı zamanda, markanın tescil edilmesi ile daha sonra lisans verilmesi, devretme hakkına sahip olunması veya miras bırakılması hakkı da elde edilir.

Marka tescil süreci değişiklik gösteriyor olsa da genellikle 10 yıllık bir sürece sahiptir. Gerekli ek ücretlerin ödenmesi ile bu süre uzatılabilmektedir.

Marka Tescili Nasıl Yapılır?

Marka tescili yapılabilmesi için öncelikli olarak Türk Patent Enstitüsü tarafından talep edilen belgelerin eksiksiz olarak hazırlanması gerekmektedir. Belgeler enstitüye teslim edildiği süreç itibari ile başvuru kesinlik kazanmakta ve unvan korunma altına alınmaktadır. Bu belgeler içerisinde eğer ki enstitü bir eksik bulursa bunların tamamlanması için 2 aylık bir ek süre tanımaktadır. Eğer ki bu süreç içerisinde bu eksik belgeler tamamlanmaz ise de başvurunun iptali gerçekleşmektedir.

Marka tescil başvurusu eğer ki prosedüre uygun şekilde gerçekleştirilmiş ise Türk Patent Enstitüsü esasa uygun bir inceleme başlatmaktadır. Eğer ki başvuru usule uygun görülürse Resmi Marka Bülteni’nde yayın işlemi gerçekleştirilir. Bir sonraki aşamada ise bireylerin itiraz ve görüşleri ile yeniden inceleme süreci başlatılmış olur. İtiraz gerçekleşmemiş başvurulara ait tescil işlemi ise tamamlanır ve sicil kaydı gerçekleşir. Gelinen son aşamada ise sicil kaydı ile birlikte Marka Tescil Belgesi, başvuru sahibine teslim edilir ve bu süreç tamamlanır.

Marka Tescil Başvurusunda Talep Edilen Belgeler ve Bilgiler Nelerdir?

Marka tescil başvurusu sırasında eğer ki başvuru yapan kişi tüzel kişilik ise şu belgeler talep edilmektedir;

• Vergi levhası,
• Faaliyet belgesi,
• Başvuru ücreti ödeme dekontu,
• Marka örneği,

Marka tescil başvurusu sırasında eğer ki başvuru yapan kişi gerçek kişi ise şu belgeler talep edilmektedir;

• Vekaletname, (Mevcut ise)
• T.C. kimlik numarası,
• Başvuru ücreti ödeme dekontu,
• T.C. kimlik numarası

Marka Tescil Ücreti Ne Kadar?

Marka tescili yapmak için eğer ki bir aracı kurumdan yardım alırsanız size her işlem için belirli ve değişken bir fiyat teklifi yapılacaktır. Bu sebeple net bir fiyat vermek mümkün değildir fakat ortalama ücretler şu şekildedir;

• Marka tescil ücreti 650 TL,
• Marka yenileme ücreti 840 TL,
• Marka başvuru ücreti 250 TL,
• Ek marka başvuru ücreti 250 TL,

Tüm bu fiyatlar ortalama değerlerdir ve aracı kurumlar arasında değişiklik gösterebilmektedir.

Marka Tescili Nerede Yapılır?

Marka tescili yapabilmek için sizden talep edilmiş tüm belgeleri eksiksiz olarak tamamladıktan sonra Türk Patent Enstitüsü’ne başvuru gerçekleştirerek bu belgeleri teslim edebilirsiniz. Başvuru işlemi kişinin kendi tercihine bağlı olarak bireysel veya vekil ataması yapılarak gerçekleştirilebilir. Yabancı uyruklu bireyler için tescil başvurusu sadece vekiller tarafından gerçekleştirilebilir. Başvurular, Türk Patent Enstitüsü usullülerine uygun olarak gerçekleştirilmelidir.

Endüstriyel Marka Tescili Nedir?

Endüstriyel tasarımlara uygulanmakta olan marka tescil işlemleri farklı bir başlık altına dahil edilerek incelenmektedir. Tasarım söz konusu olduğu zaman akla gelmesi gerekenler ise biçim, çizgiler, renk, ürüne ait şekil, üzerinde uğraşılan çeşitli süslemeler ve yapısal özellikler gibi kavramlardır. Her ürün belirli bir tasarıma sahip olmalı ve bu şekilde diğer ürünlerden ayrılmalıdır.

Endüstriyel tasarım söz konusu olduğu zaman akla gelmesi gerekenler ise belirli bir işlevselliğe sahip olmak, tasarıma konu olan ürünün tüketici ihtiyaçlarını karşılayacak estetik ve şekilde kaygısı olan ve düşük maliyetler ile üretilebilirken tüketici için ideal düzeyde fayda sağlayabilecek ürünler veya hizmetler olmalıdır. Endüstriyel Tasarım ve Marka Tescili, üretimi gerçekleşen ürünün tasarım ve markasına ait bütün özelliklerin rakip ürünlere kıyasla ayırt edilebilmesini sağlamakta olan ve o tasarım ile birlikte markayı koruyan tescil işlemidir.

Ekonomi 101

Solana (SOL) Nedir?

Solana, yüksek hacimli işlemlere odaklanan ve bunun yanı sıra hızlı işlemlerin gerçekleştirilmesini sağlayan blok zinciri ağıdır. Hız artırımı sağlayabilmek için özel bir işlem sıralama yöntemi kullanmaktadır. Solana kullanıcıları, akıllı sözleşmeler ile birlikte etkileşim kurabilmek ve işlem ücreti ödemelerini gerçekleştirebilmek için bu ağın yerel kripto para birimi olan SOL’u kullanabilmektedir.

Söz konusu blok zinciri teknolojisi olduğu zaman ölçeklenebilirlik en büyük zorluklar arasında üst sıralarda yer almaktadır. Ağ yapısı büyüdükçe birçok zaman onaylama süresi ve işlem hızı bakımından sınırlamalar ile karşılaşılmaktadır. Solana projesi ise merkeziyetsizlikten ve güvenlikten ödün vermeksizin bu sınırlamaları aşabilmeyi hedeflemektedir.

Proje, 2017 yılında Solana Labs ekibinden Anatoly Yakovenko tarafından hayata geçirilmiştir. Bu proje, işlemlerin doğrulanabilmesi için yeni bir yöntem kullanmaktadır. Birçok kripto para birimine ait blok zincirleri hız ve ölçeklenebilirlik sorunları ile karşılaşmaktadır. Solana blok zinciri ise Proof of history (PoH) adında bir yöntem kullanarak bir saniye içerisinde binlerce işlemin geçmesine olanak sağlamaktadır.

Solana Nasıl Çalışır?

Solana, üçüncü nesil Proof of Stake blok zinciridir. İşlem zamanının belirlenebilmesi amacı ile güvene dayalı olmayan bir sistem yaratabilmek adına Proof of History olarak adlandırılan özel bir yöntem kullanır.

İşlem sırasının takip edilebilmesi kripto paraların tamamı için oldukça büyük önem arz etmektedir. Bitcoin bu işlemi tek bir zaman damgası işlemlerini bloklarda bir araya getirerek gerçekleştirir. Her bir düğüm diğer düğümler ile mutabaka vararak bu blokların doğrulanmasını gerçekleştirmek zorundadır. Bu süreç içerisinde düğümlerin herhangi bir bloğu ağ üzerinde doğrulayabilmesi için uzun süre boyunca beklenmesi gerekir. Solana projesi ile farklı bir yaklaşım benimseyerek bu sürecin kısaltılmasına yardımcı olur.

Proof of History Nedir?

Solana işlemlerinin ve etkinliklerinin tamamı SHA256 hash fonksiyonu kullanılarak hash edilmektedir. Bu fonksiyon, bir girdiyi alması sonrasında tahmin etmesi neredeyse imkânsız olan benzersiz bir çıktı üretir. Solana bu benzersiz çıktıyı alarak hash için girdi olarak kullanır. Bu şekilde işlemlerin sırası hash edilen çıktıda yerleşik hale getirilmiş olur.

Hash etme süreci, hash edilmiş işlemlerden oluşmuş kesintisiz ve uzun bir zincir yaratmaktadır. Bu özellik, geleneksel zaman dalgalarına ihtiyaç olunmaksızın doğrulayıcının bloğa eklemiş olduğu işlemlerin doğrulanabilir ve net şekilde sıralanabilmesine olanak sağlar. Hash etme sürecinin başarılı bir şekilde sonlanabilmesi için belirli bir süreye ihtiyaç duyulmaktadır ve bu şekilde doğrulayıcılar ne kadar zaman geçtiğini kolay bir şekilde doğrulayabilmektedir.

Proof of History, Bitcoin tarafından kullanılmakta olan Proof of Work mutabakat mekanizmasında kullanılan sürece kıyasla farklılıklar göstermektedir. Bitcoin ağında yer alan blokların tamamı sıralanmış işlemlerden oluşan büyük gruplar şeklindedir. Her Bitcoin madencisi kaznamkta olduğu bloğa zaman ve tarih ekler. Bu ekleme işlemi ise yerel saate göre yapılır. Zaman diğer düğümlere göre farklı ve hatalı bile olabilmektedir. Gerçekleştirilen ekleme işlemi sonrasında düğümlerin mevcut zaman damgasının geçerli olup olmadığı hakkında kontrol gerçekleştirerek karar vermesi gerekmektedir.

İşlemler eğer ki bir hash zinciri şeklinde sıralanır ise doğrulayıcıların her bir blok içerisinde daha az bilgi işlemesi ve iletmesi mümkün olmaktadır. İşlemlerin son durumunun hash edilmiş versiyonu kullanılması ile yeni bir bloğun onaylanma süresinde ciddi oranda düşüş gözlemlenir.

Proof of History’nin mutabakat mekanizması olmadığının bilinmesi oldukça önemli bir detaydır. Bu fonksiyon, en temelde işlemlerin sırasının doğrulanması için tüketilen zamanın kısaltıldığı bir yöntemdir. Proof of Stake ile birleştirildiği zaman herhangi bir blok için bir sonraki doğrulayıcının seçilmesi daha kolay olmaktadır. Bu şekilde düğümler işlemlerin sırasını doğrulayabilmek için daha az vakit harcamakta ve böylelikle ağ içerisinde yeni bir doğrulayıcıya daha hızlı geçiş sağlanabilmektedir.

Solana’nın Kritik Özellikleri

Kendi blok zincirinde yer alan bloklarına göre merkezi sistem becerilerine sahip olunmasını sağlamak adına Solana ekibi tarafından sekiz farklı temel özellik geliştirilmiştir. Bu özellikler arasında Proof of History en önemlisi olsa da diğer şu özellikler de Solana’da yer almaktadır;

• Turbine
• Sealevel
• Cloudbreak
• Tower BHT
• Gulf Stream
• Pipelining
• Archivers

Bu özellikler ile birlikte 400 ms’lik blok süresine sahip olan ve bir saniye içerisinde binlerce işlem gerçekleştirilebilen performanslı bir ağ yaratılmasına yardımcı olunmaktadır. Kıyaslama yapmak gerekirse Bitcoin’in blok süresi yaklaşık olarak 10 dakika, Ethereum’un blok süresi ise yaklaşık olarak 15 saniyedir.

SOL token sahibi bireyler, blok zincirinin PoS mutabakat mekanizması kapsamı ile mevcut tokenlerini stake edebilmektedir. Stake yapabilmek için uyumlu kripto para cüzdanı kullanmak yeterlidir. Uyumlu cüzdan kullanımı ile birlikte ağ işlemlerini gerçekleştiren doğrulayıcılar ile birlikte stake yapılması mümkünüdür. Başarılı doğrulayıcılar elde etmiş olduğu ödülleri stake yapan kullanıcılar ile paylaşır ve stake yapan bireyler bu şekilde ödüllendirilmiş olur. Bu şekilde stake yapılıp ödül ve kazanç sağlanıyor olması hem doğrulayıcıları hem de bireyleri blok zinciri yararına hareket etmeye teşvik etmektedir. Solana, Mayıs 2021 tarihi itibari ile yaklaşık olarak 900 doğrulayıcıya sahiptir ve bu da büyük oranda merkeziyetsiz bir ağ yapısına sahip olmasına sebep olmaktadır.

SOL Token Nedir?

SOL, hizmet tokeni işlevinde kullanılan ve Solana blok zinciri ağına ait yerel kripto para birimidir. Kullanıcılar akıllı sözleşmeler ile etkileşim kurmak veya transfer gerçekleştirebilmek için SOL token kullanmak zorundadır. Ayrıca, ağ SOL tokeni yakımı gerçekleştirmektedir. Bir diğer yandan SOL sahibi bireyler ağ doğrulayıcısı da olabilmektedir. Ethereum gibi Solana, geliştiricilerinin akıllı sözleşmeler geliştirebilmesine ve blok zinciri üzerinde projeler yaratabilmesine olanak sağlamaktadır.

SOL, SPL protokolü kullanmaktadır ve SPL, Solana blok zincirinin token standardı olarak kullanılmaktadır. SOL token, temelde iki farklı kullanım alanına sahiptir ve bunlar;

• Proof of Stake mutabakat mekanizması kapsamı dahilinde token stake edebilme,
• Akıllı sözleşmeleri veya ağı kullanırken oluşan işlem ücretlerinin ödenmesi,

Ayrıca, günümüzde Solana blok zinciri üzerinde gerçekleştirilmekte olan dApp’ler ile birlikte SOL token için yeni bir kullanım alanı oluşumu başlamıştır. SOL token kullanılarak kurumsal yönetişim için DeFi oylama uygulaması Chainvote tarafından başlatılmıştır.

SOL token fiyatı 2021 yılının ilk iki çeyreği içerisinde yaklaşık olarak 30 kat değerlenmiş ve yatırımcılar başta olmak üzere spekülatörlerinde göz bebeği olmuştur.

SOL Nasıl Saklanabilir?

SOL tokenleri, sollet.io kripto cüzdanında veya mobil cihazlar için kullanılmakta olan Trust Wallet veya SPL desteği sunmakta olan diğer cüzdan hizmetlerinde saklanabilmektedir. Eğer ki SOL stake etme amacınız var ise SOL stake edebileceğiniz ve bunu destekleyen bir cüzdan kullanılması gerekmektedir. Bunun için ise Solana komut satırı aracı veya SolFlare cüzdanını kullanabilirsiniz. Bu iki cüzdan hizmeti, cüzdan içerisinde staking hesabı oluşturulmasına ve SOL tokenlerinin stake işleminin gerçekleştirilmesine olanak sağlamaktadır.

Her ne kadar oldukça yeni bir proje olsa da vaat ettiği ölçeklenebilirlik ve hız avantajlarını son derece başarılı şekilde sunmuş Solana projesi özellikle son dönemlerde ciddi değer kazanması ile de üzerine dikkatleri çekmiş durumda. Tüm bunlara rağmen Solana blok zincirinin kullanılması ve benimsenebilmesi için henüz yolun başında olduğunun unutulmaması gerekiyor.

Daha fazla yatırım yapıldığını ve ağ kullanımının arttığını göremedikçe Solana projesinin kripto para piyasalarında ciddi bir etki yaratıp yaratmayacağı bir tartışma konusudur. Her ne kadar oldukça hızlı bir ağa sahip olsa da bu avantajın faydaları daha fazla kişi tarafından kullanıldığı zaman netleşecektir. Yani, mevcut ağ yapısının yoğun işlem kapasitesine karşı olan direncinin de görünmesi oldukça önemlidir.

Ekonomi 101

Polkadot (DOT) Nedir?

Polkadot, kendisini belirli amaçlar için hizmet sağlayan, farklı zincirleri sadece tek evrensel ağ altında toplamayı başarabilen ve yeni nesil bir blok zinciri protokolü olarak tanımlamaktadır. Web 3.0 altyapı inşa etme hedefine yoğun bir şekilde odaklanmış ve eşzamanlı olarak Web3 Vakfı tarafından kurulmuş bir projedir. Bu projenin temel amacı ise bireysel kullanıcıların güç kazanmasını sağlamak ve internet tekelciliğini sona erdirmektir.

Bitcoin’in yaratılmış olduğu ilk gün itibari ile blok zincirleri de varlıklarını sürdürmeye devam etmektedir. Blok zinciri her ne kadar devrim yaratma potansiyeline sahip bir teknoloji olarak tanımlanıyor olsa da aslında bazı dezavantajlara sahiptir. Farklı blok zincirlerine birlikçe çalışabilme özelliği getirmek, verilerin takas edilebilmesine olanak sağlayan ve en temelde daha güçlü hizmet ve uygulamaların ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir.

Geliştiriciler, geçtiğimiz yıllarda blok zincirlerini birbirine bağlama girişiminde bulunmuştur. Bu işlemin gerçekleşmesi ile X zincirinin Y zinciri ile birlikte çalışma ihtimaline olanak sağlanmaktadır. Fakat, günümüzde de birçok farklı blok zincirinin eşzamanlı olarak bağlanması oldukça zor bir şeydir. Polkadot ekibi ve buna bağlı olarak Web3 Vakfı önümüzdeki süreç içerisinde başarılı bir çözümün üretileceğinden net bir şekilde emindir.

Polkadot Nedir?

Polkadot, herkes için inşa edilmiş açık kaynaklı bir protokol olarak kendisini tanımlamaktadır. Ayrıca, blok zinciri teknolojisinin gelişim sürecindeki bir sonraki adım olduğunu iddia etmektedir. Bahsedilen bu kavram ilk olarak Ethereum projesinin kurucu ortaklarından Dr. Gavin Wood tarafından sunulmuştur. Polkadot ekibi, mevcut çalışmalarını ölçeklenebilirlik, inovasyon ve güvenlik odaklamayı hedeflemektedir. Bunun gerçekleşebilmesi için ise yeni bir fikir kavramlarını destekeleyecek ve birlikte çalışabilirliğin başarılı bir şekilde can bulabilmesini sağlayacak bir altyapı yaratılması gerekmektedir.

Polkadot projesi ekosistemi içerisinde yer almakta olan bireysel blok zincirlere parachain (pararel blockchain) denilmektedir. Temel fikir, parachain olarak adlandırılan ve Relay Chain’in sürekli, kolayca bilgi alışverişi gerçekleştirebiliyor olmasıdır. Bu blok zincirlerinin uygulama aşamasına geçilmesi planlanan ETH 2.0’deki yatay bölümlere benzer olarak düşünmek mümkündür.

Geliştiricilerin tamamı, bireyler veya şirketler, merkeziyetsiz sistemler ve kripto paralar için bir çerçeve sunmakta olan Substrate aracılığı ile kendilerine ait kişiselleştirilmiş Parachain’ler yaratabilmektedir. Kişiselleştirilmiş olarak oluşturulan bu zincir Polkadot ağına bağlandığı zaman ağ üzerinde yer almakta olan diğer tüm parachainler ile birlikte çalışabilir duruma gelmektedir.

Çapraz zincir uygulamalar, hizmet ve ürünler inşa etmek bu tasarım ile çok daha kolay bir hale gelmektedir. Varlıklı farklı blok zincirleri veya veri arasında büyük ölçekte transfer işlemi gerçekleştirebilmek çok daha kolay bir hale gelmektedir.

Birbirinden farklı parachainlerin doğrulanması ve güvene alınması işlemi ağ doğrulayıcıları tarafınca gerçekleşmektedir ve küçük bir doğrulayıcı grubunun birden fazla parachain’i güvene alması mümkündür. Bahsedilen bu doğrulayıcılar ölçeklenebilirliği daha iyi bir duruma getirebilmek için işlemlerin farklı parachainler arasında yayılabilmesini sağlamaktadır.

Polkadot Avantajları

Polkadot projesi geliştiricileri bu ekosistemin keşfetmek için pek fazla nedeni bulunduğunu söylemektedir. Mevcut blok zincirlerinin sınırlı kapasiteleri gereğince hedef alınması gereken birkaç temel sıkıntı bulunmaktadır. Bu sıkıntılar, kişiselleştirilebilirlik, yükseltilebilirlik, ölçeklendirme ve birlikte çalışabilirliktir.

Bu proje ölçeklendirme açısından birçok kriteri karşılamaktadır. Çoklu zincirin bir ağ olarak hareket edebiliyor olması sebebi ile transferler farklı zincirler üzerinde paralel olarak işleyebilmektedir. Bu şekilde günümüzde blok zinciri teknolojisinin önünde yer almakta olan en büyük problemlerden birisi yok olmaktadır. Paralel işleme, geniş çaplı olarak küresel blok zinciri benimsemesinin yolunu açma potansiyeline sahiptir ve oldukça önemli bir iyileştirmedir.

Kişiselleştirme gerçekleştirmek isteyen bireyler Polkadot tarafından sunulmakta olan bazı özelliklerden faydalanabilmektedir. Güncel olarak ‘’Tüm blok zincirlerine hitap etmekte olan tek bir blok zinciri altyapısı’’ bulunmamaktadır. Her projenin kendine özel gereklilik ve ihtiyaçları bulunmaktadır fakat Polkadot bu projelere farklılık olarak bireysel her bir zincirin belirlenmiş bir işlev tasarımını optimize etmesine olanak sağlamaktadır. Substrate yardımı ile geliştiriciler projenin bütün ihtiyaçlarını karşılayabilmek adına kendi zincirlerini etkin bir şekilde adapte edebilmektedir.

Birlikte çalışabilir olma özelliği açısından uygulama ve projelerin sorunsuz bir şekilde veri paylaşım işlemini gerçekleştirebilmesi oldukça önemlidir. Bu durumun her ne kadar ne tarz hizmetler ortaya çıkartacağı bilinmemekte olsa da ihtimaller doğrultusunda çok fazla kullanım alanı bulunmaktadır. Her parachain sıra ile belirli bir görevi üstlenmektedir ve bu tamamen yeni bir finans ekosistemi yaratma potansiyeline sahiptir.

Belirli parachain ile ilişkili bir topluluk, ağların yönetimini uygun gördüğü şekilde gerçekleştirebilmektedir. Daha fazlası hakkında bahsetmek gerekirse, bu projenin gelecek süreç içerisindeki genel anlamı ile yönetişimi için toplulukların tamamı ayrı ayrı önem taşımaktadır. Mevcut topluluk tarafından geri dönüşlerin sağlanması projelerin belirli bir zaman sonrasında gelişmesine olanak sağlayan değerli önerileri sunabilmektedir.

Bir diğer yandan bu proje bireysel parachainler üzerinde yükseltme gerçekleştirilmesi çok daha kolay bir duruma getirmektedir. Toplulukların ayrı fikir düşüncesine sahip olmasına etki edebilecek herhangi bir sert çatallanma bulunmamaktadır. Tam tersine, ana zincir sorunsuz bir şekilde güncellenebilir veya yükseltilebilir.

DOT Token

Diğer birçok blok zinciri altyapı teknolojilerine benzer şekilde Polkadot projesinin de kendine ait tokeni bulunmaktadır. DOT kısaltması ve adına sahip olan bu token tıpkı diğer projelere ait kripto para birimleri gibi ağ tokeni olarak hizmet gerçekleştirmektedir.

DOT tokenin kullanılabileceği birkaç alan bulunmaktadır. Öncelikli olarak token sahibi bireylere Polkadot platformu üzerinde yönetişim hakkı tanımaktadır. Bu hakka ağ ücretlerinin belirlenmesi, ağ yükseltmelerinin oylanması ve parachainlerin çıkarılması veya eklenmesi dahil edilmektedir.

Bir diğer yandan DOT, staking aracılığı ile ağ mutabakasının sağlanması içinde tasarlanmıştır. Staking sistemi kullanan diğer ağlara benzer bir şekilde DOT sahibi bireylerin tamamı her zaman kurallar çerçevesinde kararlar almaya ve hareket etmeye teşvik edilmektedir. Peki, bu teşvik nasıl sağlanmaktadır? Eğer ki kullanıcılar kural dışı bir hareket gerçekleştirir ise stake edilen paranın kaybedilme riski bulunmaktadır.

Son seçenek olarak ise amaç DOT’u bağlanma için kullanmaktır. Bu duruma yeni parachainler Polkadot ekosistemi içerisine ekleneceğinde veya dahil edileceğinde ihtiyaç duyulmaktadır. Bağlanan DOT miktarı ise bağlanma dönemi boyunca kilitli olarak kalmaktadır. Bağlanma süresinin sonra ermesi ile birlikte ise DOT’lar serbest bırakılmaktadır ve parachain ekosistemi içerisinden çıkartılmaktadır.

Polkadot Staking ve Bağlanma

Bu projenin birlikte çalışabilirliğe yaklaşımı varlık ve veri takasının çok daha ötesine geçmektedir. Bu eşzamanlı olarak dürüst şekilde token stake edilmesini ve tokenlerin bağlanması gibi yeni kavramların meydana çıkmasını sağlayan bir yöntemdir.

Herhangi bir blok zinciri ağında token stake etmek yeni bir kavram değildir. Proof of Stake (PoS) olarak adlandırılan bu mutabakat modelinin kullanıcılara ağda o kripto parayı stake etmeleri karşılığında ödüllendirme mantığı ile çalışmaktadır. Bu proje içerisinde dürüst bireyler ödüllendirilmekte ve kötü niyetli bireyler ise stake edilen tüm parasını kaybetme riski ile karşı karşıyadır.

Daha önce bahsedildiği gibi tüm yeni parachainler DOT tokenlerin bağlanması sonucunda eklenmektedir. Bağlama ise bir miktar tokenin belirli bir süre zarfında ağda tutulmasını taahhüt etmek anlamını ifade etmektedir. Kullanışlı bulunmayan zincir veya varlık projeleri kaldırılmakta ve bağlanmış tokenleri iade edilmektedir.

Polkadot, vaat edilen ve sağlamakta olduğu avantajları sebebi ile geliştiriciler için oldukça cazip bir projedir. Bu proje, bireysel kod yazmakta olan bireylerin yanı sıra büyük kurumlara ve küçük şirketlere de hitap edebilen kapasiteye sahip bir ekosisteme sahiptir. Belirli amaçların karşılandığı, kişiselleştirilmiş blok zinciri yaratabilmenin mümkün olduğu ve tüm bunların hiçbir sorun olmaksızın yükseltebilmek tüm kripto para ekosistemleri için değer arz eden bir kavram olma özelliğine sahiptir.

Tüm bunlar ile birlikte, Polkadot projesi henüz çok yeni ve genç bir proje olma özelliğine sahiptir. Her ne kadar gelişim aşamasında olan çok fazla projeleri bulunuyor olsa da büyük projelerin ilk kullanımına sunulması biraz daha zaman alacak gibi görünmektedir. PolkaProject’e göre altyapı projeleri, DApp’ler, cüzdanlar, araç geliştirmeleri ve benzeri birçok proje güncel olarak geliştirilme aşamasında bulunmaktadır.

DOT söz konusu olduğu zaman bu projenin yaratıcı ekibi tarafından bu projenin bir spekülasyona yönelik bir token olarak tasarlanmadığı belirtilmiştir. Her ne kadar maddi değere sahip olan bir kripto para olsa da aslında projenin temel amacı yukarda anlatılan hedeflere başarılı bir şekilde ulaşmaktır.

Ekonomi 101

Chainlink (LINK) Nedir?

Chainlink, özellikle son bir yıllık süreç içerisinde kripto para piyasasında yaygın olarak kullanılmaya başlamış ve oldukça popüler olmuş bir kripto para birimidir. Ethereum üzerinde yer alan akıllı kontratlar için dışarıdan veri sunmakta olan merkeziyetsiz bir projedir. Bir başka ve kısa tanımlama ile blok zincirlerini gerçek dünyaya bağlamaktadır.

Chainlink, sürekli olarak gerçeğe en yakın bilginin elde edilmesi için çalışmakta olan ve bilge kişilerden oluşmuş bir komite gibi düşünülebilir. Peki, bu grup neden diğerlerine kıyasla daha güvenli olarak kabul edilmektedir?

Blok zinciri üzerindeki anlaşmaları otomatik hale getiren teknoloji akıllı kontratlar olarak adlandırılmaktadır. Bu teknoloji mevcut bilgileri değerlendirmekte ve belirli koşulların karşılanması durumunda uygulamaya geçirmektedir. Fakat bu durum önemli bir soruna sebep olmaktadır. Blok zincirlerinin dış verilere tam anlamı ile başarılı bir şekilde ulaşması mümkün değildir. Zincir dışında kalan bilgi ile zincir içerisinde bulunan verilerin birbirine bağlanması bu teknolojinin karşısında yer alan en büyük zorluktur.

Chainlink teknolojisi ise bu sorunun merkeziyetsiz bir uzman hizmeti ile çözülmesine yardımcı olmayı denemektedir. Oracle olarak adlandırılan bu uzmanlık en sade tanımlama ile dış verileri akıllı kontratların anlayabileceği formata çevirmektedir.

Peki, Chainlink projesini diğer blok zinciri Oracle’larından farklılaştıran şey nedir?

Chainlink Nedir?

Chainlink, akıllı kontratların dış verilere ve kaynaklarına bağlanmasına olanak sağlayan blok zinciri teknolojisine sahip merkeziyetsiz bir Oracle ağıdır. Buna, API’lar, iç sistemler ve diğer tür dış veri kaynakları da dahil edilebilmektedir.

Chainlink projesine ait bir kripto para birimi olan LINK ise ağ üzerinde yer alan bu Oracle hizmetine ödeme yapmak için kullanılmakta olan ERC-20 tokenidir.

Peki, Chainlink’i merkeziyetsiz kılmakta olan şey nedir? Bu sorunun cevabını öğrenmeden önce Oracle’ın ne olduğunun bilinmesi gerekmektedir. Tahmin edileceği gibi merkezi Oracle, akıllı kontratlar için dış veri sunumunu sağlamakta olan kaynağa verilen isimdir. Burada bilinmesi gereken bir diğer şey ise tek bir kaynağın bulunuyor olması birçok sorunun ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Herhangi bir Oracle eğer ki tek ise ve hatalı bilgi sunumu gerçekleştirirse bu Oracle’a dayanan tüm sistemler çökecektir. Bu durum genel olarak ‘’Oracle Sorunu’’ olarak adlandırılmaktadır ve Chainlink projesi de bu sorunun çözülmesi için faaliyet göstermektedir.

Chainlink Nasıl Çalışır?

Chainlink, akıllı kontratlar için sunulmakta olan verinin en doğru ve güvenilir duruma getirilmesi için bir düğüm ağı kullanmaktadır.

Örneğin, bir akıllı kontratın gerçek dünya üzerinden verilere ihtiyacı olduğunu ve bunun için bir talep gönderildiğini düşünelim. Chainlink protokolü bu etkinliğin kaydedilme işlemini gerçekleştirir ve talebe yönelik olacak şekilde fiyat tekliflerini alabilmek için Chainlink düğüm ağlarına yönlendirir. Bu işlem sürecinin güçlü olmasına sebep olan durum ise Chainlink’in birçok kaynaktan elde ettiği veriyi doğrulayabilme yeteneğine sahip olmasıdır. Chainlink, kendi yapısı içerisine dahil edilmiş bir itibar sistemi ile hangi kaynakların daha güvenilir ve doğru olduğunu oldukça yüksek ihtimaller doğrultusunda belirlemektedir. Bu da elde edilen sonuçların doğruluk payının artmasına büyük oranda katkı sağlar ve akıllı kontratlara karşı yapılacak her türlü saldırıya karşı güvence sağlamış olur.

Peki, Chainlink ile LINK’in bağlantısı nedir? Veri talebinde bulunmuş olan akıllı kontratlar Chainlink düğüm operatörlerinin hizmetleri karşılığında LINK ile ödeme gerçekleştirmektedir. Bu hizmet için ödenen bedel ise düğüm ağı operatörleri tarafından piyasa koşullarına göre belirlenmektedir.

Ayrıca, düğüm ağı operatörleri projenin uzun vadeli olarak garanti altında olabilmesi için bu ağda staking yapmaktadır. Bitcoin’in kripto ekonomik modeline benzer şekilde Chainlink düğüm ağı operatörleri de zarar verme amacı olmak yerine güvenilir olmak için teşvik edilmektedir.

Chainlink ve DeFi İlişkisi

Merkeziyetsiz finans popülaritesini arttırdığı zamandan bu yana yüksek kaliteli Oracle hizmetlerine yönelik talep oranında da artış gözlemlenmiştir. Temelde, DeFi projelerinin çok büyük bir kısmı herhangi bir şekilde akıllı kontratları kullanmaktadır ve çalışmasını sorunsuz olarak devam ettirebilmek için dış verilere ihtiyaç duymaktadır.

Merkeziyetsiz finans platformları eğer ki merkezi Oracle hizmetlerini kullanmayı tercih eder ise Oracle manipülasyon ile flaş kredi saldırılarının da dahil olduğu farklı türlerde saldırılara açık duruma gelmektedir. Bu gibi birçok örnek daha önce kripto para piyasalarında yaşanmıştır ve merkezi Oracle’ların varlığının sürekliliğini sağlaması durumunda da benzer durumların yaşanma ihtimali bulunmaktadır.

Birçok birey Chainlink projesinin tüm bu sorunların üstesinden gelebileceğini düşünmektedir fakat bu düşünce tam olarak doğru değildir. Chainlink teknolojisi ile benzer teknolojik altyapı sahibi Aave, Synthetix ve diğer projelere rağmen her zaman yeni tür risklerin oluşma ihtimalleri bulunmaktadır. Ayrıca, aynı Oracle hizmetinin birçok platform tarafından kullanılması durumunda eğer ki Chainlink aniden etkisiz hale gelirse bu platformların tamamı da hizmet dışı olacaktır.

Bu durumun yaşanması oldukça düşük bir ihtimaldir ve Chainlink tek bir hata ihtimali bile bulunmaması gerken merkeziyetsiz bir Oracle hizmetidir. Tüm bunlara rağmen Chainlink Eylül 2020 tarihinde spam saldırısına maruz kalmıştır ve bu saldırı sonucunda düğüm ağları cüzdanlarından yaklaşık olarak 700 Ethereum çalınmıştır. Saldırı her ne kadar kısa süre içerisinde etkisiz hale getirilmiş olsa da bu tarz sistemlerin saldırılara karşı tam olarak korunaklı olmadığını göstermiştir.

LINK Arzı ve Piyasa Hayatı Başlangıcı

Chainlink projesinin kripto para birimi olan LINK’in maksimum arzı 1.000.000.000 adet olarak belirlenmiştir. Bu toplam arz miktarının %35 oranı 2017 yılında gerçekleşen ICO ile satılmıştır ve %30’luk orana denk gelen 300.000.000 tanesi ise proje sahibi şirketin cüzdanlarında barındırılmaktadır. Diğer kripto para varlıklarının tam tersine LINK, dolaşımda bulunan toplam arzı artabilen staking ve madencilik süreçlerine sahip değildir.

LINK Nasıl Saklanabilir?

Chainlink projesinin kripto para birimi olan LINK’in tamamen kendisine ait blok zinciri ağı bulunmamaktadır. LINK, Ethereum ağında yer almakta alan bir tokendir ve bu tokenlar ERC-20 standardının uzantısı olan ERC-667 standardında yer almaktadır. Kısaca, LINK varlıkları MetaMask ve TrustWallet gibi cüzdan hizmetlerinde saklanabilmektedir.

LINK Neler İçin Kullanılmaktadır?

Daha önce de bahsetmiş olduğumuz gibi Chainlink düğüm ağları operatörleri veriyi satın almak için talep oluşturan bireylere fiyat teklifi sunma yöntemi olarak LINK stake edilebilmektedir. Teklifi kazanan düğüm ağı operatörü talepte bulunmuş akıllı kontrata bilgi sunmaktadır. Düğüm ağı operatörleri tarafınca gerçekleşen tüm ödeme işlemleri LINK tokenları kullanılarak gerçekleştirilmektedir.

Bu yaklaşım düğüm ağı operatörlerinin sahibi olduğu tokenleri biriktirmeye teşvik etmektedir. Peki, bunun sebebi nedir? Aslında cevap oldukça basit. Daha fazla token sahibi olmak, gittikçe büyüme sağlamaya devam eden veri kontratlarına erişim sağlanması anlamını ifade etmektedir. Eğer ki bir düğüm ağı operatörü mevcut kurallara uyum sağlamazsa bu operatörün sahip olduğu LINK tokenleri elinden alınmaktadır.

LINK Marines Kimdir?

Kripto projelerinde topluluk üyelerine isim verilmesi sık olarak karşılaşılmakta olan bir durumdur. Chainlink projesinde kullanılan LINK Marines (Link Denizcileri) ismi ise bunun başarılı ve eski örnekleri arasında yer almaktadır.

Bu şekilde topluluk geliştirme akımı ise günümüzde kripto para projelerinde gittikçe daha etkili bir pazarlama taktiği olmuştur. Destek sağlayan temel grup, proje için sosyal medya ve erişim gibi ilgiler yaratmaktadır. Bu şekilde oluşmakta olan olumlu etkiler ise diğer ölçütlere yansımaktadır.

Bu proje, merkeziyetsiz finans ve daha geniş çapa sahip ekosistemlerin temel projelerinden birisi olduğunu çok net bir şekilde ispatlamıştır. Bu durum her ne kadar Ethereum DeFi için risk teşkil ediyor olsa da dış kaynaklar, sağlıklı zincir üstü ürün ekosistemleri için oldukça önemli bir yapı taşıdır.

Ekonomi 101

İşsizlik Maaşı Nedir? Nasıl Başvurulur? Nasıl Hesaplanır?

İşsizlik maaşı, sigortalı çalışanların işsiz kaldığı durumlarda ve iş arama süreci içerisinde yaşayacakları mağduriyetleri minimuma indirmeyi amaçlayan bir tür destektir. Eğer ki işsiz kalan bir sigortalı çalışan bu maaş hakkındaki şartları bilmez veya sağlayamazsa maalesef bu ödenekten yararlanma fırsatını kaçırmış olacaktır.

İşsizlik Maaşı Nedir?

Daha önce sigortalı olarak çalışmış olup 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında belirtilmiş şartlara uyum sağlayan kişilerin işsiz kalmaları durumunda kanun içerisinde belirtilmiş süre içerisinde ve miktarda alınacak ödeme işsizlik maaşı olarak adlandırılmaktadır.

Bu maaşı belirli bir hizmet akdinde bağlı bulunmakta olan sigortalılar, çalışma vizesi ile Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde çalışan yabancı işçiler ve sandığa bağlı olan sigortalılar alabilmektedir.

İşsizlik Maaşına Nasıl Başvurulur?

Sigortalı işçinin hizmet akdinin feshedilmesinden sonraki 30 gün içerisinde İŞKUR’a işsizlik maaşı başvurusunda bulunması gerekmektedir. Kişi, bu başvuruyu gerçekleştirmek için İŞKUR birimine gidebilir veya online olarak da bu işlemi gerçekleştirebilir.

Kişinin işsizlik ödeneği için geçerli bir sebebi olmaksızın başvurusu 30 gün içerisinde gerçekleştirilmez ise gecikilen bu süre ödenek hakkından yararlanılan sürelerin içerisinden düşülmektedir ve kişi bu sürelerin ücretini talep edememektedir.

İşsizlik maaşı başvurusunu online olarak İŞKUR internet sitesinden yapmak isteyen kişilerin başvuru için şu adımları takip etmesi gerekmektedir;

• İlk olarak İŞKUR web sitesi üzerinden ‘’iş arayan giriş’’ seçeneğine tıklanır ve T.C. kimlik numarası ile şifre yazılarak sisteme giriş işlemi gerçekleştirilir.
• Bireysel kullanıcı alanından ‘’işsizlik ödeneği başvurusu’’ seçeneğine tıklanır.
• Açılan ekranda yer alan bilgilendirme formu okunduktan sonra form sonunda bulunan onay butonu ile bu form onaylanır.
• Sistem tarafından talep edilen iş yeri fesih tarihi bilgileri gerekli kısma yazılır.
• Sistem tarafından talep edilen diğer bilgiler doldurulduktan sonra ilerle butonuna tıklayarak bir sonraki adıma geçilir.
• İş yerine ait il ve ilçe bilgileri girilir ve sonrasında ‘’Kaydet’’ butonuna tıklanır.

Tüm bu adımlar sırası ile tamamlandıktan sonra cep telefonuna mevcut işlem ile ilgili bilgiler gönderilecektir. İşçinin başvurusunu gerçekleştirdiği bu ödeneği alabilmesi için iş almaya hazır durumda bulunması gerekmektedir. Bu şekilde, işsiz kişinin işe yerleştirme, danışmanlık ve mesleki eğitim gibi hizmetlerden faydalanması sağlanmış olur.

İşsizlik Maaşı Nasıl Hesaplanır?

İşsizlik maaşı alma hakkını elde eden bir kişinin İŞKUR öncülüğünde bu ödenek hesaplanmakta ve her ayın belirli bir gününde kişinin hesabına yatırılmaktadır. Bu ödeneği almaya hak kazanmış kişinin alacağı maaş hesaplanırken kişinin son 4 aylık süreç içerisinde almış olduğu brüt ücretin ortalaması hesaplanmaktadır. Elde edilen bu hesaplama ile ortaya çıkan tutarın %40’lık tutarı ise kişiye ödenir. Tabii ki bu tutar tam olarak ödenmeden önce mevcut tutar üzerinden damga vergisi kesilmektedir. Bu verginin kesilmesi sonrasında ise elde edilen net tutar kişinin alacağı işsizlik maaşıdır.

İşsizlik ödeneği hesaplarken dikkat edilecek en önemli unsurlardan birisi ise bu ödeneğin tavan ve taban ücretler arasında yer alıp almadığıdır. İşsizlik maaşının tavanı brüt asgari ücretin %80’i tabanı ise %40’ı tutarındadır.

Örneğin, bir kişinin çalışmış olduğu son iş yerinde 4 ay boyunca 4.500 TL maaş aldığını ve işten çıkarılmış olduğunu düşünelim. Buna göre;

• Son dört aylık süreç içerisindeki brüt ücret 6.000 TL,
• Bu brüt ücretin %40’lık kısmı ise 1.800 TL,
• Damga vergisi ise 13.67 TL, (%0.7590)

Bu durumda kişi net olarak 1.786 TL 34 kuruş ödeme alma hakkı kazanmış olacaktır.

İşsizlik Maaşı Ne Kadar?

İşini kaybetmesi sonrasında işsiz kalmış bir bireye ödenecek olan işsizlik ödeneği, kişinin çalışırken kazanmakta olduğu brüt maaşına göre farklılık göstermektedir. Bu bireyin son dört aylık süreç içerisinde kazanmış olduğu brüt maaşı ortalamasının üzerinden hesaplanarak elde edilen işsizlik maaşı 2020 yılı itibari ile minimum 1.177 TL olurken maksimum ise 2.354 TL olmuştur. Bu maaş aralığı brüt asgari ücrete göre belirlenmektedir ve asgari ücretin güncellenmesi sonrasında bu değerler de değişim göstermektedir.

İşsizlik Maaşı Ne Zaman Ödenir?

İşsizlik ödeneği alma hakkına sahip kişilerin maaşları aylık olarak ödenir ve bu ödeme her ayın beşinci gününde gerçekleşir. Ödeme tarihi içerisinde yapılacak güncellemelerden Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı sorumluluk sahibi olmaktadır.

İşsizlik maaşı ödemesinden yararlanacak birey, T.C. kimlik numarasının yazılı olduğu nüfus cüzdanı ile PTTBank şubesine başvuru gerçekleştirerek işsizlik maaşını alabilir.

İşsizlik Maaşı Şartları Nelerdir?

Herhangi bir bireyin işsizlik maaşı ödemesinden faydalanabilmesi için şu şartları sağlaması şart koşulmaktadır;

• Hizmet akdinin son bulmasından önceki 120 günlük süreç içerisinde hizmet akdine tabi olması,
• Hizmet akdi feshi sonrasındaki 30 günlük süre içerisinde İŞKUR birimine şahsen başvuru gerçekleştirmesi veya İŞKUR web sitesi üzerinden başvuru işlemini gerçekleştirmiş olması,
• Hizmet akdinin feshi işlemi gerçekleştirilmesi öncesinde son 3 yıllık süreç içerisinde maksimum 600 gün boyunca işsizlik sigortası priminin ödenmiş olması,
• İşçi bireyin kendi isteği veya kusuru olmaksızın işini kaybetmiş olması,

Tüm bunlara ek olarak, hizmet akdi feshi öncesindeki yer alan üç yıllık süreç içerisinde;

• 600 gün çalışmış olması koşulu ile sigorta primi ödenmiş olan bireye 180 gün,
• 900 gün çalışmış olması koşulu ile sigorta primi ödenmiş olan bireye 240 gün,
• 1080 gün çalışmış olması koşulu ile sigorta primi ödenmiş olan bireye ise 300 gün,

süre ile işsizlik ödeneği desteği sağlanmaktadır.

Ekonomi 101