Solana (SOL) Nedir?

Solana, yüksek hacimli işlemlere odaklanan ve bunun yanı sıra hızlı işlemlerin gerçekleştirilmesini sağlayan blok zinciri ağıdır. Hız artırımı sağlayabilmek için özel bir işlem sıralama yöntemi kullanmaktadır. Solana kullanıcıları, akıllı sözleşmeler ile birlikte etkileşim kurabilmek ve işlem ücreti ödemelerini gerçekleştirebilmek için bu ağın yerel kripto para birimi olan SOL’u kullanabilmektedir.

Söz konusu blok zinciri teknolojisi olduğu zaman ölçeklenebilirlik en büyük zorluklar arasında üst sıralarda yer almaktadır. Ağ yapısı büyüdükçe birçok zaman onaylama süresi ve işlem hızı bakımından sınırlamalar ile karşılaşılmaktadır. Solana projesi ise merkeziyetsizlikten ve güvenlikten ödün vermeksizin bu sınırlamaları aşabilmeyi hedeflemektedir.

Proje, 2017 yılında Solana Labs ekibinden Anatoly Yakovenko tarafından hayata geçirilmiştir. Bu proje, işlemlerin doğrulanabilmesi için yeni bir yöntem kullanmaktadır. Birçok kripto para birimine ait blok zincirleri hız ve ölçeklenebilirlik sorunları ile karşılaşmaktadır. Solana blok zinciri ise Proof of history (PoH) adında bir yöntem kullanarak bir saniye içerisinde binlerce işlemin geçmesine olanak sağlamaktadır.

Solana Nasıl Çalışır?

Solana, üçüncü nesil Proof of Stake blok zinciridir. İşlem zamanının belirlenebilmesi amacı ile güvene dayalı olmayan bir sistem yaratabilmek adına Proof of History olarak adlandırılan özel bir yöntem kullanır.

İşlem sırasının takip edilebilmesi kripto paraların tamamı için oldukça büyük önem arz etmektedir. Bitcoin bu işlemi tek bir zaman damgası işlemlerini bloklarda bir araya getirerek gerçekleştirir. Her bir düğüm diğer düğümler ile mutabaka vararak bu blokların doğrulanmasını gerçekleştirmek zorundadır. Bu süreç içerisinde düğümlerin herhangi bir bloğu ağ üzerinde doğrulayabilmesi için uzun süre boyunca beklenmesi gerekir. Solana projesi ile farklı bir yaklaşım benimseyerek bu sürecin kısaltılmasına yardımcı olur.

Proof of History Nedir?

Solana işlemlerinin ve etkinliklerinin tamamı SHA256 hash fonksiyonu kullanılarak hash edilmektedir. Bu fonksiyon, bir girdiyi alması sonrasında tahmin etmesi neredeyse imkânsız olan benzersiz bir çıktı üretir. Solana bu benzersiz çıktıyı alarak hash için girdi olarak kullanır. Bu şekilde işlemlerin sırası hash edilen çıktıda yerleşik hale getirilmiş olur.

Hash etme süreci, hash edilmiş işlemlerden oluşmuş kesintisiz ve uzun bir zincir yaratmaktadır. Bu özellik, geleneksel zaman dalgalarına ihtiyaç olunmaksızın doğrulayıcının bloğa eklemiş olduğu işlemlerin doğrulanabilir ve net şekilde sıralanabilmesine olanak sağlar. Hash etme sürecinin başarılı bir şekilde sonlanabilmesi için belirli bir süreye ihtiyaç duyulmaktadır ve bu şekilde doğrulayıcılar ne kadar zaman geçtiğini kolay bir şekilde doğrulayabilmektedir.

Proof of History, Bitcoin tarafından kullanılmakta olan Proof of Work mutabakat mekanizmasında kullanılan sürece kıyasla farklılıklar göstermektedir. Bitcoin ağında yer alan blokların tamamı sıralanmış işlemlerden oluşan büyük gruplar şeklindedir. Her Bitcoin madencisi kaznamkta olduğu bloğa zaman ve tarih ekler. Bu ekleme işlemi ise yerel saate göre yapılır. Zaman diğer düğümlere göre farklı ve hatalı bile olabilmektedir. Gerçekleştirilen ekleme işlemi sonrasında düğümlerin mevcut zaman damgasının geçerli olup olmadığı hakkında kontrol gerçekleştirerek karar vermesi gerekmektedir.

İşlemler eğer ki bir hash zinciri şeklinde sıralanır ise doğrulayıcıların her bir blok içerisinde daha az bilgi işlemesi ve iletmesi mümkün olmaktadır. İşlemlerin son durumunun hash edilmiş versiyonu kullanılması ile yeni bir bloğun onaylanma süresinde ciddi oranda düşüş gözlemlenir.

Proof of History’nin mutabakat mekanizması olmadığının bilinmesi oldukça önemli bir detaydır. Bu fonksiyon, en temelde işlemlerin sırasının doğrulanması için tüketilen zamanın kısaltıldığı bir yöntemdir. Proof of Stake ile birleştirildiği zaman herhangi bir blok için bir sonraki doğrulayıcının seçilmesi daha kolay olmaktadır. Bu şekilde düğümler işlemlerin sırasını doğrulayabilmek için daha az vakit harcamakta ve böylelikle ağ içerisinde yeni bir doğrulayıcıya daha hızlı geçiş sağlanabilmektedir.

Solana’nın Kritik Özellikleri

Kendi blok zincirinde yer alan bloklarına göre merkezi sistem becerilerine sahip olunmasını sağlamak adına Solana ekibi tarafından sekiz farklı temel özellik geliştirilmiştir. Bu özellikler arasında Proof of History en önemlisi olsa da diğer şu özellikler de Solana’da yer almaktadır;

• Turbine
• Sealevel
• Cloudbreak
• Tower BHT
• Gulf Stream
• Pipelining
• Archivers

Bu özellikler ile birlikte 400 ms’lik blok süresine sahip olan ve bir saniye içerisinde binlerce işlem gerçekleştirilebilen performanslı bir ağ yaratılmasına yardımcı olunmaktadır. Kıyaslama yapmak gerekirse Bitcoin’in blok süresi yaklaşık olarak 10 dakika, Ethereum’un blok süresi ise yaklaşık olarak 15 saniyedir.

SOL token sahibi bireyler, blok zincirinin PoS mutabakat mekanizması kapsamı ile mevcut tokenlerini stake edebilmektedir. Stake yapabilmek için uyumlu kripto para cüzdanı kullanmak yeterlidir. Uyumlu cüzdan kullanımı ile birlikte ağ işlemlerini gerçekleştiren doğrulayıcılar ile birlikte stake yapılması mümkünüdür. Başarılı doğrulayıcılar elde etmiş olduğu ödülleri stake yapan kullanıcılar ile paylaşır ve stake yapan bireyler bu şekilde ödüllendirilmiş olur. Bu şekilde stake yapılıp ödül ve kazanç sağlanıyor olması hem doğrulayıcıları hem de bireyleri blok zinciri yararına hareket etmeye teşvik etmektedir. Solana, Mayıs 2021 tarihi itibari ile yaklaşık olarak 900 doğrulayıcıya sahiptir ve bu da büyük oranda merkeziyetsiz bir ağ yapısına sahip olmasına sebep olmaktadır.

SOL Token Nedir?

SOL, hizmet tokeni işlevinde kullanılan ve Solana blok zinciri ağına ait yerel kripto para birimidir. Kullanıcılar akıllı sözleşmeler ile etkileşim kurmak veya transfer gerçekleştirebilmek için SOL token kullanmak zorundadır. Ayrıca, ağ SOL tokeni yakımı gerçekleştirmektedir. Bir diğer yandan SOL sahibi bireyler ağ doğrulayıcısı da olabilmektedir. Ethereum gibi Solana, geliştiricilerinin akıllı sözleşmeler geliştirebilmesine ve blok zinciri üzerinde projeler yaratabilmesine olanak sağlamaktadır.

SOL, SPL protokolü kullanmaktadır ve SPL, Solana blok zincirinin token standardı olarak kullanılmaktadır. SOL token, temelde iki farklı kullanım alanına sahiptir ve bunlar;

• Proof of Stake mutabakat mekanizması kapsamı dahilinde token stake edebilme,
• Akıllı sözleşmeleri veya ağı kullanırken oluşan işlem ücretlerinin ödenmesi,

Ayrıca, günümüzde Solana blok zinciri üzerinde gerçekleştirilmekte olan dApp’ler ile birlikte SOL token için yeni bir kullanım alanı oluşumu başlamıştır. SOL token kullanılarak kurumsal yönetişim için DeFi oylama uygulaması Chainvote tarafından başlatılmıştır.

SOL token fiyatı 2021 yılının ilk iki çeyreği içerisinde yaklaşık olarak 30 kat değerlenmiş ve yatırımcılar başta olmak üzere spekülatörlerinde göz bebeği olmuştur.

SOL Nasıl Saklanabilir?

SOL tokenleri, sollet.io kripto cüzdanında veya mobil cihazlar için kullanılmakta olan Trust Wallet veya SPL desteği sunmakta olan diğer cüzdan hizmetlerinde saklanabilmektedir. Eğer ki SOL stake etme amacınız var ise SOL stake edebileceğiniz ve bunu destekleyen bir cüzdan kullanılması gerekmektedir. Bunun için ise Solana komut satırı aracı veya SolFlare cüzdanını kullanabilirsiniz. Bu iki cüzdan hizmeti, cüzdan içerisinde staking hesabı oluşturulmasına ve SOL tokenlerinin stake işleminin gerçekleştirilmesine olanak sağlamaktadır.

Her ne kadar oldukça yeni bir proje olsa da vaat ettiği ölçeklenebilirlik ve hız avantajlarını son derece başarılı şekilde sunmuş Solana projesi özellikle son dönemlerde ciddi değer kazanması ile de üzerine dikkatleri çekmiş durumda. Tüm bunlara rağmen Solana blok zincirinin kullanılması ve benimsenebilmesi için henüz yolun başında olduğunun unutulmaması gerekiyor.

Daha fazla yatırım yapıldığını ve ağ kullanımının arttığını göremedikçe Solana projesinin kripto para piyasalarında ciddi bir etki yaratıp yaratmayacağı bir tartışma konusudur. Her ne kadar oldukça hızlı bir ağa sahip olsa da bu avantajın faydaları daha fazla kişi tarafından kullanıldığı zaman netleşecektir. Yani, mevcut ağ yapısının yoğun işlem kapasitesine karşı olan direncinin de görünmesi oldukça önemlidir.

Ekonomi 101

Polkadot (DOT) Nedir?

Polkadot, kendisini belirli amaçlar için hizmet sağlayan, farklı zincirleri sadece tek evrensel ağ altında toplamayı başarabilen ve yeni nesil bir blok zinciri protokolü olarak tanımlamaktadır. Web 3.0 altyapı inşa etme hedefine yoğun bir şekilde odaklanmış ve eşzamanlı olarak Web3 Vakfı tarafından kurulmuş bir projedir. Bu projenin temel amacı ise bireysel kullanıcıların güç kazanmasını sağlamak ve internet tekelciliğini sona erdirmektir.

Bitcoin’in yaratılmış olduğu ilk gün itibari ile blok zincirleri de varlıklarını sürdürmeye devam etmektedir. Blok zinciri her ne kadar devrim yaratma potansiyeline sahip bir teknoloji olarak tanımlanıyor olsa da aslında bazı dezavantajlara sahiptir. Farklı blok zincirlerine birlikçe çalışabilme özelliği getirmek, verilerin takas edilebilmesine olanak sağlayan ve en temelde daha güçlü hizmet ve uygulamaların ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir.

Geliştiriciler, geçtiğimiz yıllarda blok zincirlerini birbirine bağlama girişiminde bulunmuştur. Bu işlemin gerçekleşmesi ile X zincirinin Y zinciri ile birlikte çalışma ihtimaline olanak sağlanmaktadır. Fakat, günümüzde de birçok farklı blok zincirinin eşzamanlı olarak bağlanması oldukça zor bir şeydir. Polkadot ekibi ve buna bağlı olarak Web3 Vakfı önümüzdeki süreç içerisinde başarılı bir çözümün üretileceğinden net bir şekilde emindir.

Polkadot Nedir?

Polkadot, herkes için inşa edilmiş açık kaynaklı bir protokol olarak kendisini tanımlamaktadır. Ayrıca, blok zinciri teknolojisinin gelişim sürecindeki bir sonraki adım olduğunu iddia etmektedir. Bahsedilen bu kavram ilk olarak Ethereum projesinin kurucu ortaklarından Dr. Gavin Wood tarafından sunulmuştur. Polkadot ekibi, mevcut çalışmalarını ölçeklenebilirlik, inovasyon ve güvenlik odaklamayı hedeflemektedir. Bunun gerçekleşebilmesi için ise yeni bir fikir kavramlarını destekeleyecek ve birlikte çalışabilirliğin başarılı bir şekilde can bulabilmesini sağlayacak bir altyapı yaratılması gerekmektedir.

Polkadot projesi ekosistemi içerisinde yer almakta olan bireysel blok zincirlere parachain (pararel blockchain) denilmektedir. Temel fikir, parachain olarak adlandırılan ve Relay Chain’in sürekli, kolayca bilgi alışverişi gerçekleştirebiliyor olmasıdır. Bu blok zincirlerinin uygulama aşamasına geçilmesi planlanan ETH 2.0’deki yatay bölümlere benzer olarak düşünmek mümkündür.

Geliştiricilerin tamamı, bireyler veya şirketler, merkeziyetsiz sistemler ve kripto paralar için bir çerçeve sunmakta olan Substrate aracılığı ile kendilerine ait kişiselleştirilmiş Parachain’ler yaratabilmektedir. Kişiselleştirilmiş olarak oluşturulan bu zincir Polkadot ağına bağlandığı zaman ağ üzerinde yer almakta olan diğer tüm parachainler ile birlikte çalışabilir duruma gelmektedir.

Çapraz zincir uygulamalar, hizmet ve ürünler inşa etmek bu tasarım ile çok daha kolay bir hale gelmektedir. Varlıklı farklı blok zincirleri veya veri arasında büyük ölçekte transfer işlemi gerçekleştirebilmek çok daha kolay bir hale gelmektedir.

Birbirinden farklı parachainlerin doğrulanması ve güvene alınması işlemi ağ doğrulayıcıları tarafınca gerçekleşmektedir ve küçük bir doğrulayıcı grubunun birden fazla parachain’i güvene alması mümkündür. Bahsedilen bu doğrulayıcılar ölçeklenebilirliği daha iyi bir duruma getirebilmek için işlemlerin farklı parachainler arasında yayılabilmesini sağlamaktadır.

Polkadot Avantajları

Polkadot projesi geliştiricileri bu ekosistemin keşfetmek için pek fazla nedeni bulunduğunu söylemektedir. Mevcut blok zincirlerinin sınırlı kapasiteleri gereğince hedef alınması gereken birkaç temel sıkıntı bulunmaktadır. Bu sıkıntılar, kişiselleştirilebilirlik, yükseltilebilirlik, ölçeklendirme ve birlikte çalışabilirliktir.

Bu proje ölçeklendirme açısından birçok kriteri karşılamaktadır. Çoklu zincirin bir ağ olarak hareket edebiliyor olması sebebi ile transferler farklı zincirler üzerinde paralel olarak işleyebilmektedir. Bu şekilde günümüzde blok zinciri teknolojisinin önünde yer almakta olan en büyük problemlerden birisi yok olmaktadır. Paralel işleme, geniş çaplı olarak küresel blok zinciri benimsemesinin yolunu açma potansiyeline sahiptir ve oldukça önemli bir iyileştirmedir.

Kişiselleştirme gerçekleştirmek isteyen bireyler Polkadot tarafından sunulmakta olan bazı özelliklerden faydalanabilmektedir. Güncel olarak ‘’Tüm blok zincirlerine hitap etmekte olan tek bir blok zinciri altyapısı’’ bulunmamaktadır. Her projenin kendine özel gereklilik ve ihtiyaçları bulunmaktadır fakat Polkadot bu projelere farklılık olarak bireysel her bir zincirin belirlenmiş bir işlev tasarımını optimize etmesine olanak sağlamaktadır. Substrate yardımı ile geliştiriciler projenin bütün ihtiyaçlarını karşılayabilmek adına kendi zincirlerini etkin bir şekilde adapte edebilmektedir.

Birlikte çalışabilir olma özelliği açısından uygulama ve projelerin sorunsuz bir şekilde veri paylaşım işlemini gerçekleştirebilmesi oldukça önemlidir. Bu durumun her ne kadar ne tarz hizmetler ortaya çıkartacağı bilinmemekte olsa da ihtimaller doğrultusunda çok fazla kullanım alanı bulunmaktadır. Her parachain sıra ile belirli bir görevi üstlenmektedir ve bu tamamen yeni bir finans ekosistemi yaratma potansiyeline sahiptir.

Belirli parachain ile ilişkili bir topluluk, ağların yönetimini uygun gördüğü şekilde gerçekleştirebilmektedir. Daha fazlası hakkında bahsetmek gerekirse, bu projenin gelecek süreç içerisindeki genel anlamı ile yönetişimi için toplulukların tamamı ayrı ayrı önem taşımaktadır. Mevcut topluluk tarafından geri dönüşlerin sağlanması projelerin belirli bir zaman sonrasında gelişmesine olanak sağlayan değerli önerileri sunabilmektedir.

Bir diğer yandan bu proje bireysel parachainler üzerinde yükseltme gerçekleştirilmesi çok daha kolay bir duruma getirmektedir. Toplulukların ayrı fikir düşüncesine sahip olmasına etki edebilecek herhangi bir sert çatallanma bulunmamaktadır. Tam tersine, ana zincir sorunsuz bir şekilde güncellenebilir veya yükseltilebilir.

DOT Token

Diğer birçok blok zinciri altyapı teknolojilerine benzer şekilde Polkadot projesinin de kendine ait tokeni bulunmaktadır. DOT kısaltması ve adına sahip olan bu token tıpkı diğer projelere ait kripto para birimleri gibi ağ tokeni olarak hizmet gerçekleştirmektedir.

DOT tokenin kullanılabileceği birkaç alan bulunmaktadır. Öncelikli olarak token sahibi bireylere Polkadot platformu üzerinde yönetişim hakkı tanımaktadır. Bu hakka ağ ücretlerinin belirlenmesi, ağ yükseltmelerinin oylanması ve parachainlerin çıkarılması veya eklenmesi dahil edilmektedir.

Bir diğer yandan DOT, staking aracılığı ile ağ mutabakasının sağlanması içinde tasarlanmıştır. Staking sistemi kullanan diğer ağlara benzer bir şekilde DOT sahibi bireylerin tamamı her zaman kurallar çerçevesinde kararlar almaya ve hareket etmeye teşvik edilmektedir. Peki, bu teşvik nasıl sağlanmaktadır? Eğer ki kullanıcılar kural dışı bir hareket gerçekleştirir ise stake edilen paranın kaybedilme riski bulunmaktadır.

Son seçenek olarak ise amaç DOT’u bağlanma için kullanmaktır. Bu duruma yeni parachainler Polkadot ekosistemi içerisine ekleneceğinde veya dahil edileceğinde ihtiyaç duyulmaktadır. Bağlanan DOT miktarı ise bağlanma dönemi boyunca kilitli olarak kalmaktadır. Bağlanma süresinin sonra ermesi ile birlikte ise DOT’lar serbest bırakılmaktadır ve parachain ekosistemi içerisinden çıkartılmaktadır.

Polkadot Staking ve Bağlanma

Bu projenin birlikte çalışabilirliğe yaklaşımı varlık ve veri takasının çok daha ötesine geçmektedir. Bu eşzamanlı olarak dürüst şekilde token stake edilmesini ve tokenlerin bağlanması gibi yeni kavramların meydana çıkmasını sağlayan bir yöntemdir.

Herhangi bir blok zinciri ağında token stake etmek yeni bir kavram değildir. Proof of Stake (PoS) olarak adlandırılan bu mutabakat modelinin kullanıcılara ağda o kripto parayı stake etmeleri karşılığında ödüllendirme mantığı ile çalışmaktadır. Bu proje içerisinde dürüst bireyler ödüllendirilmekte ve kötü niyetli bireyler ise stake edilen tüm parasını kaybetme riski ile karşı karşıyadır.

Daha önce bahsedildiği gibi tüm yeni parachainler DOT tokenlerin bağlanması sonucunda eklenmektedir. Bağlama ise bir miktar tokenin belirli bir süre zarfında ağda tutulmasını taahhüt etmek anlamını ifade etmektedir. Kullanışlı bulunmayan zincir veya varlık projeleri kaldırılmakta ve bağlanmış tokenleri iade edilmektedir.

Polkadot, vaat edilen ve sağlamakta olduğu avantajları sebebi ile geliştiriciler için oldukça cazip bir projedir. Bu proje, bireysel kod yazmakta olan bireylerin yanı sıra büyük kurumlara ve küçük şirketlere de hitap edebilen kapasiteye sahip bir ekosisteme sahiptir. Belirli amaçların karşılandığı, kişiselleştirilmiş blok zinciri yaratabilmenin mümkün olduğu ve tüm bunların hiçbir sorun olmaksızın yükseltebilmek tüm kripto para ekosistemleri için değer arz eden bir kavram olma özelliğine sahiptir.

Tüm bunlar ile birlikte, Polkadot projesi henüz çok yeni ve genç bir proje olma özelliğine sahiptir. Her ne kadar gelişim aşamasında olan çok fazla projeleri bulunuyor olsa da büyük projelerin ilk kullanımına sunulması biraz daha zaman alacak gibi görünmektedir. PolkaProject’e göre altyapı projeleri, DApp’ler, cüzdanlar, araç geliştirmeleri ve benzeri birçok proje güncel olarak geliştirilme aşamasında bulunmaktadır.

DOT söz konusu olduğu zaman bu projenin yaratıcı ekibi tarafından bu projenin bir spekülasyona yönelik bir token olarak tasarlanmadığı belirtilmiştir. Her ne kadar maddi değere sahip olan bir kripto para olsa da aslında projenin temel amacı yukarda anlatılan hedeflere başarılı bir şekilde ulaşmaktır.

Ekonomi 101

51 Saldırısı Nedir?

%51 saldırısı hakkında bilgi sahibi olmadan önce madencilik ve blok zinciri temelli sistemler hakkında bilgi sahibi olmak oldukça önemli bir şeydir.

Bitcoin ve altında yatan blok zinciri teknolojisinin en güçlü yanlarından birisi veri oluşturma ve doğrulamanın merkeziyetsiz olarak gerçekleşmesidir. Merkeziyetsiz olarak çalışan node’lar protokol kurallarının yerine getirilmesini ve bütün ağ paylaşımcılarının blok zincirinin mevcut hali üzerinde fikir birliği içerisinde olduğunu garanti etmektedir. Bu, node’ların büyük bir kısmının madencilik süreci, kullanılan yazılım versiyonu, alım-satım işlemlerinin geçerliliği ve benzer konular üzerinde düzenli ve sürekli olarak fikir birliğine varılmasını gerektirir.

Kullanılan algoritma sayesinde Bitcoin, madencilerin yeni işlem bloklarını doğrulamasının sadece madencinin sunmuş olduğu blok haslerinin doğruluğu konusunda ağ node’larının ortak kararlara varması sonucunda gerçekleşmesini garanti altına alır.

Blok zinciri altyapısı merkeziyetsiz kayıt defteri ve dağıtılmış sistem olarak herhangi bir merkezi kurumun veya topluluğun ağı kendi amaçları doğrultusunda kullanılmasına engel olmaktadır. Bu ağ içerisinde tek bir merkezi birim veya otorite olmamasının temel sebebi de budur.

Proof of Work algoritması kullanılan blok zincirlerinde çok yüksek miktarlarda elektrik kullanımı mevcuttur ve yine bu sistemlerde hesaplama yapabilmek için çok ciddi miktarlarda yatırım yapılması gerekmektedir. Bu altyapı hesaplama gücüne dayalı bir sistemdir ve bu genellikle hash gücü ya da hash oranı olarak adlandırılır.

Çeşitli yerlerde birçok madencilik node’u bulunmaktadır ve bir sonraki geçerli bloğun hashini bulmak ve ortaya çıkacak olan Bitcoin ödülünü elde etmek için birbirleri ile rekabet etmektedir. Bu bağlama göre madencilik gücü dünya genelinde farklı node’lara dağıtılmış durumdadır ve bu da hash gücünün tek bir kişi veya tek bir oluşumun elinde olmadığını ifade etmektedir. Bitcoin’in yol haritasına göre de bu gücün tek bir kişi veya kurum tarafından sahip olunmaması vurgulanmaktadır.

Peki, bu güç yeteri kadar iyi dağıtılmaz ve tek bir oluşum veya kişinin elinde olursa neler olur? Bu gücün tamamı yerine %51 oranı veya %50’nin üzerinde güç sahibi tek bir kişi veya kurum sahip olsa neler olur? Olası sonuçlardan birisi %51 saldırısı olarak adlandırılan ve çoğunluk saldırısı adı ile de bilinen durumdur.

51 Saldırısı Nedir?

Bu saldırı, blok zinciri ekosisteminde tek bir kişi veya organizasyonun hash oranının çoğunluk gücünü kontrol altına alarak gerçekleştirmesi ile olmaktadır. Yapılması durumunda blok zinciri ağında bozulmalara sebep olmaktadır. Bir diğer tanımlama ile %51 saldırısı gerçekleştiren kişi veya organizasyon kendi isteklerine göre işlem sırasını değiştirebilir veya bu işlemleri etkisiz hale getirebilir.

Bu saldırının gerçekleşmesi ile hash gücüne sahip olan tek kişi veya organizasyon işlemleri geri çevirebilir ve çift harcama yapılmasına sebep olabilir. Ayrıca, saldırının başarılı olması durumunda onay bekleyen tüm işlemlerin onay işlemleri reddedilebilir ve diğer madenciler tarafından gerçekleşen kazımlar engellenebilir.

Bir diğer yandan bu saldırı diğer kişilerin işlemlerinin tersine çevrilmesine veya işlemlerin ağa yayınlanmasını engelleyemez. Bu saldırı ile blok ödül miktarını değişmek, yeni bir kripto para yaratmak ve başkalarının kripto para bakiyelerini çalmak düşük ihtimaller doğrultusunda olsa da mümkündür.

51 Saldırısı Olasılığı Nedir?

Blok zinciri ağı dağıtılmış node ağı tarafından sürdürüldüğü için anlaşmaya varmak konusunda tüm katılımcılar iş birliği gerçekleştirmektedir. Bu da blok zinciri ağlarının güvenli olmasının temel sebeplerinden birisidir. Büyük ağ yapılarının saldırganlardan veya olası ağ bozulmalarından korunma potansiyeli çok daha fazladır.

Proof of Work blok zincirleri söz konusu olduğu zaman tek bir madencinin ne kadar yüksek hash gücü bulunuyorsa bir sonraki blok için geçerli bir çözüm bulma şansı da o kadar yüksektir. Bunun sebebi ise madencilik işlemlerinin çok yüksek hash gücü gerektirmesidir. Daha yüksek hash gücüne sahip olan madencilerin her saniye daha fazla deneme yapması mümkündür. Bu da ihtimallerin artmasına yardımcı olmaktadır.

İlk Bitcoin madencilerinin bir kısmı sadece Bitcoin ağına destek olmak amacı ile ağa katılmıştır. Bitcoin değerinin her geçen gün artması sonucunda da madenci sayısında her geçen gün artış meydana gelmiş ve rekabet ortamı bu şekilde oluşmuştur. Blok ödülleri kazanabilmek için güvenli bir ortam olmamış olsaydı madenciler de bu ödülü elde etmek için ciddi yatırımlar yapmayacaktı. Bu sebeple madencilik ağı tamamen eşitlik üzerine düzenlenmiştir.

Bitcoin ağının oldukça büyük olması sebebi ile Bitcoin ağına %51 saldırısı gerçekleştirilmesi pek ihtimaller doğrultusunda değildir. Bu ağ büyüdükçe de ihtimal oranları sürekli olarak düşmektedir. Kısaca, ağ büyüdükçe %51 saldırısı yapılma ihtimali de azalmaktadır.

Daha detaylı bilgi vermek gerekirse zincir büyüdükçe önceden onaylanan blokları değiştirmek daha zor hale gelecektir çünkü tüm bu bloklar kriptografik kanıtlar ile birbirine bağlanmıştır. Yine bu sebeple herhangi bir blok ne kadar doğrulamaya sahipse bu blok işlemlerini değiştirmek veya tersine çevirmek hem zor hem de maliyetli olacaktır. Bu sebepledir ki başarılı bir saldırı olması durumunda son eklenen birkaç blok işlemleri üzerinde değişiklik yapılabilir.

Bir diğer kötü senaryoyu düşünmek gerekirse herhangi kötü niyetli bir oluşumun kâr amacı gütmeksizin ve maliyet miktarı fark etmeksizin Bitcoin ağını yok etmek amaçlı saldırı gerçekleştirdiğini düşünelim. Gerçekleşecek olan saldırı her ne kadar blok zinciri ağında aksamalara sebep olacak olsa da Bitcoin protokolü ve yazılımı bu saldırıya kısa süreç içerisinde adapte olacaktır. Böyle bir durumun gerçekleşmesi durumunda hızlı şekilde tüm madenciler fikir birliğine varacak ve bu saldırının etkisi oldukça kısa sürecektir. Bitcoin, Proof of Work algoritması kullanılan blok zincirleri arasındaki en dayanıklı kripto paradır ve bu sebeple en güvenilir kripto para olarak kabul edilmektedir.

Bitcoin ağında hash gücünün yarısı veya yarısından fazlasına sahip olmak oldukça zor bir şey olsa da diğer küçük ağlarda bu o kadar zor değildir. Bu sebeple alternatif diğer kripto para ağlarında %51 saldırısı gerçekleşme ihtimali Bitcoin’e kıyasla çok daha fazla yüksektir. Geçmişe bakıldığı zaman Zencash, Bitcoin Gold ve Monacoin gibi kripto paraların ağında başarılı %51 saldırıları gerçekleştiğini görebiliriz.

Ekonomi 101

Blok Zinciri (Blockchain) Avantajları ve Dezavantajları

Birçok blok zinciri dağıtılmış bir dijital kayıt defteri olarak çalışmakta olan merkeziyetsiz veri tabanları olarak tasarlanmıştır. Bu zincirler verileri kriptografik kanıtlar ile birlikte birbirine kronolojik bir sıralama ile kaydetmektedir ve yine bu veriler bloklar halinde depolanmaktadır. Bu teknolojinin yaratılması ile güvene dayalı olmayan ortamlarda artırılmış bir güvenlik sunulmaktadır ve bu durum çeşitli alanlar için büyük bir avantajdır. Tüm bu avantajlara rağmen merkeziyetsiz yapının bazı dezavantajları da bulunmaktadır.

Blok Zinciri Avantajları

Değişmezlik

Onay gerçekleşen blokların geri dönüşümü neredeyse imkânsız bir şeydir. Yani, veri bir kere blok zincirine kaydedildiği zaman bunu değiştirmek veya bloktan kaldırmak oldukça zordur. Bu özellik blok zincirini denetim izni gerektiren veya finansal kayıtları saklamak için özel hale getirmektedir. Blok zinciri üzerinde yapılan her değişiklik takip edilebilir ve halka açık kayıt defterine kalıcı olarak kaydedilir.

Bir işletme personellerinin sahtekarlık yapmasına karşı önlem almak amaçlı blok zinciri teknolojisini kullanabilir. Bu durumda, blok zinciri şirket içerisinde gerçekleşen tüm finansal işlemlerin değişmez ve güvenli şekilde saklanmasına yardımcı olacaktır. Bu sebeple de personeller şüpheli işlemler gerçekleştirmekten sakınacaktır.

Güvene Dayalı Olmayan Sistem

Birçok geleneksel ödeme sistemlerinde ticari işlemler sadece ticaret gerçekleştiren iki kişi veya kuruma bağlı değil ödeme sağlayan aracıya da dayanmaktadır. Blok zinciri teknolojilerinin kullanıldığı alanlarda bu gibi şeylere gerek yoktur çünkü dağıtılmış node ağ işlemleri madencilik adı verilen bir süreç ile gerçekleşmektedir. Bu sebepledir ki blok zinciri teknolojileri genellikle ‘’güvene dayalı olmayan sistem’’ olarak adlandırılmaktadır.

Dağıtılmış Olması

Blok zinciri verileri dağıtılmış node ağında yer alan binlerce cihazda tutulduğu için sistem veri ve teknik arızalara karşı ciddi şekilde dayanıklılık göstermektedir. Ayrıca, bu avantajı sayesinde kötü niyetli saldırılara karşı da oldukça güvenli bir teknolojidir. Bu şekilde tek bir arıza durumunda veya herhangi bir node’un çevrimdışı olması durumunda ağ güvenliği herhangi bir sorun ile karşı karşıya kalmaz veya çalışması bu durumdan etkilenmez. Bu durumun aksine çoğu veritabanı bir ya da birkaç sunucuya dayanmaktadır ve kötü niyetli saldırı veya teknik arızalara karşı dayanıksız hale gelmektedir.

Blok Zinciri Dezavantajları

Özel Anahtarlar

Blok zinciri açık anahtar kriptografisi kullanarak tüm kullanıcıların kendi kripto para birimlerini yaratmalarına olanak sağlar. Her blok zinciri hesabına ait iki adet anahtar bulunmaktadır.Bu anahtarların birisi açık anahtar ve diğeri ise özel anahtardır. İsimlerinden de anlaşılacağı gibi açık anahtar başkaları ile paylaşılabilir fakat özel anahtar kimse ile paylaşılamaz. Kullanıcıların kendi varlıklarına erişim sağlayabilmesi için özel anahtara ihtiyacı bulunmaktadır. Eğer ki kullanıcı kendi özel anahtarını kaybederse o anahtarın bağlı olduğu cüzdanda bulunan tüm parasını kaybeder ve bunun düzeltilebilmesi için hiçbir çözüm yöntemi bulunmamaktadır.

%51 Saldırıları

Bitcoin blok zincirini koruyan Proof of Work algoritması yıllar içerisinde kendisini kanıtlamıştır. Fakat durum her ne kadar böyle olsa da blok zinciri ağlarına yapılması muhtemel bazı saldırılar bulunmaktadır ve %51 saldırıları bunların arasında bilinen en popüler saldırı yöntemidir. Bu saldırı ile işlemler kayıt dışı bırakılabilir veya işlem sıralamaları değiştirilebilir. Bu saldırı, ağ hashleme gücünün %50’sinin tek bir birimin eline geçmesi ile gerçekleşir.

Teorik olarak her ne kadar mümkün bir şey olsa da Bitcoin blok zincirine tarih boyunca herhangi bir %51 saldırısı gerçekleşmemiştir. Ağ büyümeye devam ettiği sürece mevcut güvenlik de artar ve bu %51 saldırısı şansının daha da düşük olmasına katkı sağlar. Ayrıca, madenciler dürüst çalıştığı sürece daha fazla ödül kazanacağı için de böyle bir saldırı girişiminde bulunmaz. %51 saldırısı ile önceki verilerin değişmesi de o kadar zordur ki neredeyse imkânsız olduğunu söylemek mümkündür. Ayrıca, Bitcoin blok zinciri o kadar dirençlidir ki herhangi bir saldırı olması durumunda kendisini hızlı bir şekilde adapte edebilmektedir.

Veriyi Değiştirmek

Blok zinciri teknolojilerinin bir diğer olumsuz tarafı ise verilerin bir kere zincire eklenmesi durumunda değiştirilmesinin oldukça zor olmasıdır. Bu her ne kadar büyük bir avantaj gibi görünüyor olsa da bazı durumlarda çok ciddi bir dezavantaj olduğunu anlamak hiç zor bir şey değildir. Blok zinciri verisini veya kodlarını değiştirmek oldukça zor bir şeydir ve genellikle bir zincirin terk edilmesi ile yenisi başlatılır. Bu da hard fork olarak tanımlanmaktadır.

Depolama

Blok zinciri kayıt defterleri zaman içerisinde çok büyük bir veri haline gelebilmektedir. Bitcoin blok zinciri günümüzde 200 GB üzerinde depolama alanına ihtiyaç duymaktadır. Blok zinciri boyutlarındaki mevcut büyüme sabit belleklerdeki büyümenin çok üzerindedir ve kayıt defterleri bireylerin indirip saklaması için fazla büyük hale geldiği zaman ağ node kaybetme riski ile karşı karşıya kalabilir.

Verimsizlik

Blok zincirleri, özellikle de Proof of Work kullananlar oldukça verimsizdirler. Madenciliğin oldukça rekabetli bir ortam olduğundan dolayı her 10 dakikalık süreç içerisinde bir kazanan belirlenmektedir ve bu da diğer madencilerin çalışmalarının boşa gidebileceği anlamını ifade etmektedir. Madenciler bu kazanç fırsatında yer alan şansını arttırmak için son zamanlarda hesaplama güçlerini arttırmıştır ve bu da Bitcoin ağı tarafından kullanılan kaynak miktarının çok ciddi oranda artmasına sebep olmuştur. Güncel olarak Bitcoin ağı tarafından tüketilen enerji İrlanda, Danimarka ve Nijerya gibi birçok ülkenin tüketimine kıyasla daha fazladır.

Her ne kadar bazı ciddi dezavantajları bulunuyor olsa da blok zinciri teknolojisi kendisine özel bazı avantajlar da sunmaktadır ve bu avantajlar her daim kalıcı olacaktır. Her ne kadar günümüzde pek yaygın olarak kabul edilmese de birçok farklı sektörden iş kolu blok zinciri hakkında fikir sahibi olmaya başlamıştır. Muhtemel olarak önümüzdeki birkaç yıl içerisinde şirketler ve devletler bu zincir teknolojisinin avantajlarından daha fazla faydalanmak isteyecektir.

Ekonomi 101

Student Coin İncelemesi

Student Coin, özellikle son birkaç hafta içerisinde birçok kripto para yatırımcısının dikkatini çekmeyi başarmış ve oldukça başarılı şekilde ön satış sürecini yürütmekte olan bir projedir. Bu proje, eğitim ve kitle fonlaması gibi özellikleri ile dikkatleri üzerine çekmiş durumda ve birçok popüler üniversite tarafından da desteklenmeye başlamış durumda. Peki, nedir bu Student Coin?

Student Coin Nedir?

Student Coin, blockchain tabanlı bir ekosistemdir ve kripto alanı kapsamını genişletebilecek bir altyapıya sahiptir. Proje, iki ana hedef doğrultusunda gerçekleşmektedir. Birinci ana hedef şirketlerin ve bireylerin kendi tokenlarını geliştirmelerine imkân sağlamak, ikinci ana hedef ise güvensizliklerden kurtulmak için eğitmektir. Harvard ve Standford gibi popüler üniversiteler tarafından desteklenen bu projenin ayrıca 500’den fazla diğer üniversiteler tarafından da desteklendiği bilinmektedir. Ayrıca, destek gösteren birçok kurum bu projenin başarılı olacağına dair inanmaktadır.

Neden Bu Kadar Özel?

Bu proje öğrencileri ve genç girişimcileri hedef kitle olarak belirlediği için diğer projelere kıyasla daha farklı ve özeldir. Daha net bir anlatım ile açıklamak gerekirse bu proje, kullanıcılarının kitle fonlaması projeleri gerçekleştirmesine imkân sağlıyor ve bu sebeple de diğer projelere kıyasla özel oluyor. Sistem ise tam olarak şu şekilde çalışıyor;

Kullanıcı bir proje oluşturuyor ve bu projesi için de kendine ait token yaratıyor. Student Coin ekosistemindeki yatırımcı ise oluşturulan bu tokenleri alım-satım işlemlerinde kullanabiliyor. Henüz işlem pariteleri hakkında kesin bir bilgi olmasa da alım-satım işlemlerinin STC ile gerçekleşmesi bekleniyor. Üniversite öğrencilerinin eğitim giderleri için ihtiyacı olan fonu buradan bulabileceği veya genç girişimcilerin buradan kolayca projeleri için fon bulabileceği özellikle vurgulanmış. Tabii ki buradan elde edilecek olan fonlama kalıcı olarak öğrenci veya girişimci için verilmeyeceği için daha sonra elde edilen bu fonun geri ödemesini de yapabilme seçeneği bulunmaktadır.

Platform içerisinde oluşturulacak her token Student Coin’in temel tokenı olan STC’ye dayanmaktadır.

STC Token Nedir ve Nasıl Alınabilir?

Student Coin projesinin ana tokeni STC’dir ve teknik bilgi olmaksızın kişiselleştirilmiş token oluşturulmasına olanak sağlar. Ayrıca, bu ekosistem içerisinde NFT tokenleri, DeFi tokenleri ve başlangıç tokenleri gibi birçok fırsat da yer almaktadır. Bunları takas edebilir veya kitle fonlaması için kolayca kullanabilirsiniz.

STC token satın almak için 30 Nisan 2021 tarihine kadar olan ön satış sürecine katılmanız gerekmektedir. 1 Şubat 2021 tarihinde ön satış süreci başlayan bu proje günümüze kadar 40 milyon USD fon toplamayı başarmıştır. Günümüzde aktif olarak 126. satış aşamasına ulaşan proje her aşamada 750.000 USD’lik satış yapıyor ve her aşamada token fiyatı 0.0002 USD olarak artmaktadır. Yine güncel satış değerine göre STC başı ödenmesi gereken ücret 0.02 USD olmuştur.

STC Token ICO Bonusu

Bu projeye yatırım yaptıktan sonra daha fazla STC sahibi olmak isterseniz veya hiçbir yatırım yapmaksızın STC sahibi olmak isterseniz ise tek yapmanız gereken ön satış sürecine arkadaşlarınızı davet etmek ve arkadaşlarınızın yatırım yapmasını sağlamak olacaktır. Davet ettiğiniz her arkadaşınızın yatırımı sonucunda tercih edeceğiniz referans türüne bağlı olarak %20 oranında Ethereum veya %30 oranında STC kazanabilirsiniz.

Student Coin Ekosistemi

Bu projenin ekosistemi sadece STC üzerine değil, daha fazla bireyin blockchain teknolojisinden faydalanarak fon elde etmesi üzerine kurulmuş bir teknolojidir. Bu ekosistemin iki temel bileşeni bulunmaktadır. Birincisi eğitim bileşeni ikincisi ise iş bileşenidir.

Projenin iş bölümü ise birbirine bağlı üç ana uygulamayı içermektedir;

STC Terminali

Bu terminal, STC tabanlı token oluşturulmasını mümkün kılan bir yazılımdır ve 2021 yılının üçüncü çeyreğinde tüm kullanıcıların kullanımı için hazır duruma gelecektir. Bu terminalin en güzel tarafı ise ön izlemesinden de görüleceği gibi token oluşturmak için teknik bir bilgi gerektirmemesidir. Yapılması gereken tek şey önünüze açılan form içerisindeki bilgileri doldurmak ve birkaç ayar gerçekleştirmek olacaktır. Bu da oldukça kolay kullanımı sebebi ile oldukça geniş bir kitleye hitap etmektedir.

STC Cüzdan

Bu hizmet her ne kadar STC için yaratılmış gibi görünüyor olsa da cüzdan içerisinde Bitcoin, Ethereum, Litecoin ve diğer alternatif kripto paraları saklamak mümkündür. Ayrıca, bu cüzdan hizmeti haftalık olarak portföyünüz hakkında özet bilgi de sunduğu için oldukça kullanışlı ve faydalı bir hizmettir.

STC Borsası

Bu hizmet, kitle fonlaması için yardımcı olmak isteyen destekçilerin alım-satım işlemleri gerçekleştirebileceği ve STC tabanlı token alım-satımı yapabileceği yerdir. Detaylı sınıflandırma hizmeti sunan STC borsası daha kolay işlem yapılabilmesine olanak sağlamaktadır. Ayrıca, karmaşık olmayan tasarımı ile de kullanıcı dostudur.

Eğitim Bölümü

Projenin eğitim paneli, kripto paralar hakkında yeterli bilgi sahibi olmayan bireylerin gerekli bilgi edinebilmesi için eğitim bölümü oluşturmuştur ve bu bölüm 5 farklı sınıfa ayrılmıştır. Her sınıf daha detaylı bilgi içermektedir ve kripto paralar hakkında detay gerektiren daha önemli bilgileri sunmaktadır.

Proje Destekçileri

Bu proje “Cryptocurrency Encyclopedia” ve “Advanced Technical Analysis – The Complex Technical Analysis of Assets” in yazarı Wojciech Podobas tarafından fikir olarak ortaya çıkmıştır. 2018 yılında CEO’nun çalışmakta olduğu Kozminski Üniversitesi öğrencileri arasında ‘’ALK Öğrenci Parası’’ bölünmesi ile Student coin projesi fikri ortaya çıktı. Bu proje birçok kişi tarafından o kadar çok beğenildi ki özel bir ekip ile geliştirilmesi kararı alınmış oldu.

Proje, 2020 yılının Nisan ayı sonunda 18 farklı ülkeden 200 üniversiteye kadar ulaştı ve yaklaşık olarak 2.000 kişi tarafından desteklendi. Daha sonra ise projeye güvenen bireylerin sayısının artması ile 500’den fazla üniversite proje destekçisi oldu. Bu destek ile proje destekleyicisi olan birey sayısı ise 50.000’i geçmişti. Proje ekibinde blockchain teknolojileri hakkında uzman 44 kişi yer almaktadır ve yol haritası sürekli olarak bu uzman ekibin bilgisi ile güncellenmektedir.

STUDENT COİN ÜYELİK LİNKİ

SORUMLULUK REDDİ: Bu içerik ücretsiz olarak proje tanıtımı için hazırlanmıştır ve kesinlikle yatırım tavsiyesi içermemektedir. Kişi, kendi yatırımı ve kararlarından kendi sorumludur.

Ekonomi 101

NFT Nedir? Nasıl Çalışır?

Bitcoin’in yaratılması ile güvene dayalı olmayan ve dijital nadir bulunabilirlik kavramları da hayatımıza giriş yapmıştı. Bitcoin yaratılmadan önce dünya üzerinde bulunan herhangi bir dijital ürün masrafsız şekilde ve sınırsız olacak şekilde kopyalanabiliyordu. Blockchain teknolojisinin hayatımıza giriş yapması ile programlanabilir dijital nadir bulunurluk da hayatımıza giriş yapmış oldu ve artık dijital dünyanın gerçek dünyaya yansıtılması için de kullanılabilir hale geldi.

Genellikle kripto koleksiyonlukları olarak isimlendirilen eşsiz tokenlar (NFT) bu fikrin temel amacını yansıtmaktadır ve bu fikre dayalıdır. Tüm kripto para birimlerinin birbirine eşit olarak yaratıldığı kripto paraların aksine NFT tokenlarının her biri benzersiz ve sınırlı sayıda olma özelliğine sahiptir.

NFT’ler yeni, blok zinciri destekli bir dijital ekonominin anahtar yapı taşlarından birisi olma özelliğine sahiptir. Çeşitli projeler için kullanılabilirler ve çeşitli kullanım alanlarına da sahiptirler. Ayrıca, NFT’ler ile yüksek maddi değere sahip ürünlerin kısmı mülkiyeti kısmi olarak elde edilebilir.

Günümüzde NFT çıkartmak daha kolay bir hale geldiği için popülaritesi çok ciddi oranda artmıştır ve her geçen gün farklı kategorilerde NFT’ler üretilmektedir.

NFT (Eşsiz Token) Nedir?

NFT, Non-Fungible Token kelimelerinin baş harfleri ile oluşturulmuş kısaltmaya verilen isimdir. NFT, blok zinciri üzerinde benzersiz bir varlığı temsil eden kriptografik bir token çeşididir. NFT’ler dijital varlıklar olabildiği gibi gerçek hayatta bulunan ürünlerin tokenlaştırılmış halleri de olabilir. NFT’ler eşsiz olduğu için birbirinin yerine geçmemektedir ve bu sebeple dijital dünya dahilinde mülkiyet ve orijinallik kanıtı olarak kullanılabilmektedir.

İkame edilebilirlik (fungibility), bir varlığın birbirlerinin yerine geçebileceğini ve en temelde bu varlıkların arasında hiçbir fark bulunmadığı anlamını ifade etmektedir. Örneğin, günümüzde kullanmakta olduğumuz itibari para birimleri bedellerine denk olarak birbiri ile takas edilebilir olması sebebi ile ikame edilebilirdir. 100 USD’lik bir banknot bir başka 100 USD’lik banknot yerine kullanılabilir. Takas aracı olarak kullanılan her ürün veya birimin bu özelliğe sahip olması şarttır.

İkame edilebilir olmak, para biriminde aranan bir özelliktir çünkü takas amacı ile kullanılmaktadır. Bir diğer yandan koleksiyonluk para birimleri için bu özelliğin faydalı olmadığı da bilinmektedir.

Ethereum’a benzer kripto para birimi yaratabilsek fakat her birime özel bir belirteç ekleyebilsek ne mi olur? Bu durumda her bir değer birbirinden farklı olacağı için eşsiz hale gelir ve NFT’de tam olarak budur.

NFT’ler Nasıl Çalışır?

NFT’lerin üretilmesi ve çıkarılması için farklı çerçeveler bulunmaktadır. Bunların arasında en popüler olanı ise Ethereum blok zinciri üzerinde eşsiz varlıklar üretmek ve alım-satım işlemlerini gerçekleştirmek için standart haline gelmiş ERC-721’dir. Bu standardın daha gelişmiş versiyonu ise ERC-1155 olarak bilinmektedir. Tek bir kontratın hem eşsiz tokenları dahil etmesine hem de ikame edilebilir olarak kullanabilmesine olanak sağlamaktadır. NFT’lerin çıkarılmasına yönelik standardizasyon daha yüksek seviyede karşılıklı çalışabilirliği mümkün hale getirmektedir. Bu durum kullanıcılar için oldukça faydalıdır. Karşılıklı çalışabilirlik, eşsiz varlıkların farklı uygulamalar arasında çok basit bir şekilde transfer edilebilir olmasını ifade eder.

Tüm blok zinciri tokenları gibi NFT’ler de bir cüzdan adresi üzerinde saklanabilir. Ayrıca, NFT sahibinin izni olmadan NFT’yi yaratan kişi bile o dijital ürünü kopyalayamaz ve transfer edemez.

NFT’ler OpenSea gibi satış portallarından alınabilir ve satın alınabilir. Bu gibi hizmetler alıcı ve satıcıların bir araya gelmesine aracılık eder ve burada yer alan her bir tokenin değeri eşsizdir. NFT fiyatları piyasada oluşan arz-talep dengesine göre değişiklik göstermektedir.

NFT’ler tıpkı gerçek hayatta olduğu gibi eşsiz bir ürüne oluşan talebe bağlı olarak fiyat değişimleri gerçekleştirir. Tıpkı bir sanat eseri gibi eşsiz olan NFT, alıcının ödeme yapmak istediği değere göre fiyatını belirler.

NFT’ler Ne İçin Kullanılabilir?

NFT’ler, merkeziyetsiz uygulamalar tarafından benzersiz dijital ürünler üretmek ve kripto para koleksiyonlukları çıkarmak amacı ile kullanılabilirler. Üretilen bu tokenlar yatırım ürünü veya başka bir şey olabilir.

Oyun ekonomileri yeni bir şey değildir ve birçok online oyun kendi ekonomisine sahiptir. Oyun içerisindeki varlıkları kişiselleştirmek için tokenlaştırmak ve blok zinciri ağı kullanmak oyun ekonomisinin bir adım önde olmasına destek olmaktadır. Bir diğer yandan oyun içerisinde NFT kullanımı birçok oyunda meydana gelen enflasyon sorunu için çözüm olmaktadır.

İnternet dünyası her geçen gün daha da gelişirken NFT’lerin bir diğer kullanım amacı ise gerçek dünya varlıklarını tokenlaştırmaktır. Bu şekilde üretilen NFT’ler gerçek dünya varlıklarının blok zinciri üzerinde token olarak muhafaza edilebilen ve alım-satım amaçlı kullanılabilen ufak bir kısmını temsil etmektedir. Bu şekilde, düşük likidite oranı bulunan ürünlerin daha kolay likidite olması sağlanmaktadır.

NFT’lerin özelliklerinden faydalanmanın mümkün olduğu bir diğer alan ise dijital kimliklerdir. Kimlik bilgisi gibi özel bilgileri blok zinciri üzerinde çok gizli ve güvenli şekilde saklamak mümkündür ve bu da veri bütünlüğünün artmasına yardımcı olmaktadır. Bir diğer yandan bu varlıkların kolaylıkla ve güven sorunu olmaksızın transfer edilebilir olması da küresel ekonomide yer alan birçok sorunun önüne engel olabilmektedir.

CryptoKitties ve Ethereum’un Hikayesi

Günümüze kadar çok ciddi ilgi gören ve hemen hemen herkes tarafından bilinen NFT projelerinden birisi ile CrptoKitties projesidir. Bireylerin sanal kediler üretmesine, değiş tokuş yapmasına ve üretmesine imkân tanıyan bu oyun Ethereum ağında yaratılmıştır.

Her CryptoKitty cins, renk ve yaş bakımından farklı özelliklerin kombine edilmesi ile oluşmaktadır. Bu sebepledir ki her birim eşsiz olma özelliğine sahiptir ve birbirinin yerine geçmemektedir. Ayrıca, her CryptoKitty bölünemez olma özelliğine de sahiptir ve bu sebeple parçalara ayırılamaz.

Bu oyun, Ethereum blok zinciri üzerinde çok ciddi bir ağ yoğunluğu yaşatmıştır ve ağın tıkanmasına sebep olmuştur. Bu sebeple de oyun kötü bir ün sahibi olmuştur. Şubat 2020 tarihi itibari ile Ethereum blok zinciri üzerinde günlük işlem sayısı olarak rekor kıran oyun en popüler dönemini de bu süreç içerisinde geçirmiştir. Oyun, Ethereum ağında çok ciddi bir etki sahibi olduğu bir gerçektir fakat İlk Coin Arzı çılgınlığının da buna katkısı olduğu bilinmektedir.

Her ne kadar çok fazla tartışmalara sebep olmuş olsa da ve kesin olarak kanıtlanmış bir şey olmasa da CryptoKitties, bir para birimi olmayan fakat eğlence amaçlı kullanılabilen bir blok zinciri kullanım alanının ilk örneklerinden birisidir. Dijital kediler milyonlarca doların transfer edilmesini sağlamış ve nadir birimlerin çok ciddi değerlere satılmasına sebep olmuştur.

Dijital koleksiyoncular, blok zinciri teknolojisini standart kullanım alanı haricinde tamamen yeni ve farklı bir alana yöneltmektedir. NFT’ler gerçek dünya ürünlerini temsil etmeleri ile birlikte blok zinciri ekosisteminin değil daha geniş kapsamda ekonominin önemli bir parçası olma özelliğine sahiptir.

NFT’lerin kullanım alanı oldukça geniştir ve birçok geliştiricinin yeni inovasyonlar yaratmasına yardımcı olmaktadır.

Ekonomi 101

Tekrar Saldırısı Nedir?

Tekrar saldırısı, kötü niyetli bir kişinin veya grubun ağ üzerinde gerçekleşen geçerli veri iletimini ele geçirmesi ve bu işlemleri tekrarlaması ile yapılan siber saldırıya verilen isimdir. Ayrıca, playback olarak da isimlendirilmektedir. Temel verinin geçerli olması sebebi ile ağın güvenlik protokolleri saldırı işlemine normal bir veri gibi değer biçer. Temel mesaj ele geçirildiği zaman aynı şekilde tekrar edilebileceği için tekrar saldırısı gerçekleştiren bilgisayar korsanlarının bu mesajların şifrelerini çözmesine gerek kalmamaktadır.

Tekrar Saldırısıyla Ne Yapılır?

Bu saldırı, korunmakta olan bir ağ üzerinde depolanan bilgilere göre eşdeğer kimlik bilgileri ile erişim sağlamak üzere yapılmaktadır. Ayrıca, finansal kurum ve bireylerin işlemlerinin tekrarlanması amacı ile de kullanıldığı için saldırı gerçekleştiren kişi veya kişiler doğrudan kullanıcı ve finansal kurum hesaplarından para çekilişi yapabilir. Tekrar saldırısı yapıldığı zaman iki kere aynı işlem gerçekleşebilir. Pek fazla görülen bir durum olmasa da şifreli mesajların farklı kısımları bir araya getirilerek işlem ağına sunulabilir. Bu durum, kopyala-yapıştır saldırısı olarak bilinmektedir. Bu tip saldırılara ağ tarafından verilen tepki ise saldırı gerçekleştiren kişi veya kişilerin işine yarayacak daha fazla bilgi elde etmesine sebep olmaktadır.

Tekrar saldırıları her ne kadar çok tehlikeli gibi görünüyor olsa da bu işlemi gerçekleştiren kullanıcıların ağ üzerinde yapabileceği işlemler sınırlıdır. Saldırı gerçekleştiren kişi veya kişiler mevcut datayı değiştiremez çünkü değişiklik olması durumunda ağ bu işlemi onaylamayacaktır. Bu durum, saldırının eski işlemleri tekrarlama ihtimallerini ortadan kaldırmaktadır. Ayrıca, bu tarz saldırılardan korunmak da oldukça kolay bir şeydir. Veri iletimi için saat damgası eklemek veya benzer çözüm şekilleri kullanmak sonucunda geriye dönük işlemlerin tekrarlanma ihtimali ortadan kaldırılır. Bir diğer yandan sunucu tarafından tekrarlanan mesajlar önbelleğe alınarak da tekrar saldırısının önüne geçilebilir.

Tekrar Saldırısı Kripto Paralar için Neden Önemlidir?

Tekrar saldırısı her ne kadar sadece kripto paralar için özel bir şey olmasa da genellikle bu saldırıların ilk hedefi blok zinciri teknolojisi kullanan kripto paralardır. Bunun temel sebebi ise blok zinciri teknolojisinde protokol değişimi olması ve sürüm güncellemelerinin yapılmasıdır. Özellikle sürüm güncellemesi yapıldığı zaman kayıt defteri ikiye ayrılmaktadır. Bunlardan birisi yazılımın eski versiyonu ile devam ederken diğeri ise güncellenmiş versiyonu ile çalışmaya devam eder. Ayrıca, bazı güncellemeler de sadece kayıt defteri yükseltmek amacı ile yapılmaktadır. Diğer sürüm güncellemelerinde ise yeni kollar yaratılır ve yeni kripto paraların oluşumu gerçekleşir.

Bu sürüm güncellemeleri gerçekleştiği zaman saldırganların blok zinciri kayıt defterine karşı tekrar saldırıları gerçekleştirme şansları teorik olarak mümkün hale gelmektedir. Sürüm güncellemesi öncesinde geçerli cüzdana sahip olan bireylerin önceki kayıt defterinde gerçekleştirmiş olduğu işlemler yeni defterde de geçerli olur. Bunun etkisi olarak da kişi bu geçiş sırasında tekrar saldırısı ile işlemlerini kolaylıkla tekrarlayabilir. Sürüm güncellemesi sonrasında blok zincirine dahil olan kullanıcılar ise bu olayın öncesindeki saldırılardan etkilenmez.

Blok Zincirleri Bu Saldırılardan Nasıl Korunabilir?

Sürüm güncellemesi yapılacak olan blok zinciri defteri her ne kadar tekrar saldırısı için müsait gibi görünüyor olsa da aslında kullanılan güvenlik protokolleri ile bu ihtimaller minimum düzeye getirilmektedir. Blok zinciri teknolojilerinde tekrar saldırısını önlemek için kullanılan iki farklı yöntem bulunmaktadır. Bunlardan birincisi seçmeli tekrar koruması, diğeri ise güçlü tekrar korumasıdır. Güçlü tekrar korumalarında, sürüm güncellemesi ile ortaya çıkan yeni defter için kayıt defterine özel bir işaret eklenmektedir. Bu önlem ile bir işlemin aslı kayıt defterinde geçerli olması engellenmiş olur. Bu koruma yöntemi tam tersi durumlar için de geçerlidir.

Güçlü tekrar koruması kullanıldığı zaman sürüm güncellemesi tamamlandığı an otomatik olarak çalışmaya başlamaktadır. Bir diğer yandan seçmeli tekrar koruması ise bireylerin işlemlerinin tekrar edilmesine engel olmak için manuel olarak işlemlerde değişiklik yapılmasına engel olur. Seçmeli koruma yöntemi ise sürüm güncellemesinin tamamen yeni bir kripto para yaratması yerine asıl kayıt defterine güncelleme yapmak amacı ile gerçekleştiği zaman kullanılan bir koruma yöntemidir.

Kayıt defteri koruma yöntemleri haricinde bireyler de bireysel olarak kendilerini tekrar saldırılarından koruyabilir. Bu korunma yöntemleri arasında en bilineni ise kayıt defterinin belirli bir sayıda bloğa ulaşacağı süreç içerisinde koinleri transfer edilmeyecek şekilde kilitlemek olacaktır. Fakat şunu unutmamak gerekiyor ki tüm cüzdan hizmetleri bu hizmet sunmamaktadır.

Tekrar saldırılarının başarılı olması durumunda blok zinciri ağı ciddi tehlike altındadır ve kullanıcıların güvenini de kaybetmektedir. Diğer saldırı yöntemlerine kıyasla tekrar saldırılarında verinin şifresinin çözülmesine gerek yoktur. Ayrıca, sürüm güncellemesi gerçekleşecek olan kripto para defterleri genellikle bu tür saldırılar için daha müsait ve hassastır. Güçlü tekrar koruma yöntemleri bu hassaslığın daha sağlam olması için güzel bir önlemdir.

Ekonomi 101

DeFi Yatırımcılarının Bilmesi Gereken 7 Gösterge

DeFi dünyasının oldukça hızlı gelişmesi ile birçok DeFi projesi ortaya çıkmıştır ve tüm bu projeler hakkında bilgi sahibi olmak pek kolay değildir. Her ne kadar kısa vadeli alım-satım işlemleri gerçekleştiren yatırımcılar teknik analiz yöntemi ile proje için kısa vadeli yatırımlar yapıyor olsa da uzun vadeli yatırımcıların daha detaylı araştırmalar yapması gerekmektedir. Proje sayısının oldukça fazla olması ise analiz sürecini uzatmakta ve tercihler arasında zorluk yaratmaktadır. Peki, uzun vadeli olarak yatırım yapma planı olan bir yatırımcı nelere dikkat etmelidir?

DeFi projelerinin oldukça hızlı şekilde artması ve değerlenmesi sonucunda yatırım yapma kararları vermek artık daha zor bir hale gelmiştir. Bu protokoller ve projeler birçok farklı şekilde kıyaslanabilir ve ölçeklendirilebilirdir. Her ne kadar bu durum bir problem gibi görünüyor olsa da yatırımcıların bu duruma karşı stresli yaklaşmasına bir gerek yoktur. DeFi protokollerinde yaygın olarak kullanılan bazı bilgiler ile daha kolay araştırma ve analiz yapılabilir ve buna bağlı olarak kararlar alınabilir. DeFi projelerinde tüm veriler şeffaf olarak paylaşıldığı için herhangi bir proje hakkında tüm veriler elde edilebilmektedir. Bu da analiz ve araştırma sürecini uzatmakta fakat garanti olarak yatırım kararları üretilmesine katkı sağlamaktadır. İşte, tüm DeFi yatırımcıların bilmesi gereken önemli 7 gösterge;

Kilitlenen Toplam Değer

Başlığın adından da anlaşılacağı gibi bu gösterge DeFi protokolünde kilitlenen toplam fon miktarını temsil etmektedir. Kilitlenen toplam değer göstergesini belirli bir pazar alanında likidite havuzlarındaki likidite olarak değerlendirebiliriz.

Kilitlenen toplam değer, DeFi protokolündeki toplam faiz hakkında bilgi ve fikir verebilecek bir gösterge olarak da bilinmektedir. Bu değer ayrıca DeFi protokollerinin Pazar payının hesaplanmasında da kullanılabilmektedir. Bu da genellikle yüksek getiri elde etmek için düşük pay sahibi projeleri tercih etmek isteyen yatırımcıların araştırma sürecine katkı sağlamaktadır.

Kilitlenen toplam değer miktarı çeşitli birimlerde hesaplanabilmektedir. Ethereum, Bitcoin, diğer kripto para birimleri veya fiat para birimleri gibi farklı birimler ile hesaplanabilmektedir.

Borsalardaki Token Arzı

Kullanılabilecek bir diğer gösterge ise kripto para borsalarında bulunan mevcut token arzının takip edilmesidir. Satıcılar genellikle projeye ait tokenlerini satmak istediği zaman merkeziyetli borsaları tercih etmektedir. Buna ek olarak ise merkeziyetsiz borsaların da tercih edildiği durumlar olmaktadır. Merkeziyetli hizmetlerin daha yüksek işleme hacmine sahip olması sebebi ile bu platformlar çok daha fazla likiditeye sahip olma eğilimindedir. Bu sebeple, merkeziyetli borsalarda bulunan token arzına dikkat etmek oldukça önemlidir.

Borsalarda yer alan token arzının fazla olması, olası satış baskılarının oluşmasına sebep olabilmektedir. Yani, token sahibi veya büyük yatırımcılar bu bakiyelerini cüzdanlarda tutmak yerine borsa hesaplarında tutarak anlık satış için hazır durumda bekleyebilmektedir.

Bir diğer yandan unutulmaması gereken bir diğer detay ise marjin veya vadeli işlemler üzerinde alım-satım işlemleri yapan kullanıcılar bu tokenleri teminat amaçlı da kullanabilmektedir. Yani, borsalarda bulunan token arzının tamamının satış süreci içerisinde olmadığı da bilinmesi gerekmektedir. Bir diğer yandan borsa hesaplarına gönderilen yüksek miktarlı transferler ise anlık satış yapılacağının sinyali değildir. Tüm bunlara rağmen borsalarda bulunan token arzının takibini yapmak oldukça faydalı olacaktır.

Eşsiz Adres Sayısı

Bu gösterge her ne kadar bazı kısıtlamalara sahip olsa da projeye ait token sahibi olan cüzdan adreslerinin sayısını belirtmektedir. Bu göstergenin kullanıldığı zaman ise fazla adresin tokene sahip olması pozitif bir şey olarak yorumlanmamalıdır. Bu gösterge, bazı manipülasyonlar ile değeri değiştirilebilecek bir şeydir. Tek bir kişinin bile binlerce cüzdan adresi yaratarak kullanımın arttığı algısını yaratması oldukça kolaydır. Bu sebeple sadece fikir sahibi olmak amacı ile kullanılmalı ve yatırım kararı için ciddi etkiye sahip olmamalıdır.

Enflasyon Oranı

Bir projenin düşük token arzına sahip olması tek başına yeterli bir şey midir? Tabii ki hayır, böyle bir şey olmak zorunda değil. Yatırım kararı vermeden önce dikkat edilmesi gereken bir diğer önemli gösterge ise enflasyon oranıdır. Bir projenin düşük token arzına sahip olması bu durumun kalıcı olacağını göstermemektedir. Özellikle sürekli olarak yeni token arzı sağlayan projeler bu durumun en güzel örneklerindendir.

Örneğin, Bitcoin sürekli azalan bir arz miktarına sahiptir ve bu durum teorik olarak enflasyon olmamasına sebep olmaktadır. Tabii ki bu doğrultuda tüm projeler bu şekilde arz gerçekleştirmek zorunda değildir. Enflasyon, tek başına çok ciddi etki yaratacak bir gösterge değildir fakat ciddi şekilde artması sonucunda kâr payınızda azalma olmasına sebep olmaktadır. Enflasyon tam olarak iyi veya kötü olarak değerlendirilemez. Bu sebeple bu göstergenin tek başına kullanımı yerine diğer göstergelerin destekçisi olarak kullanılması oldukça önemlidir.

Fiyat Satış Oranı (P/S)

Geleneksel piyasalarda bu gösterge şirketlerin hisse senedi fiyatı ile gelirlerini kıyaslamaktadır. Bu hesaplamanın sonucunda ise hisse senedi fiyatının yüksek mi yoksa düşük mü olduğu tespit edilmektedir. Birçok DeFi protokolü aktif olarak gelir elde ettiği için bu gösterge DeFi projeleri için de kullanılabilir. Gerekli hesaplamanın hatasız olarak yapılması için tercih edilecek projenin piyasa değerinin mevcut gelirine bölünmesi yeterlidir. Temel fikir, bu oran ne kadar düşük ise projenin de o kadar düşük ihtimaller çerçevesinde değerlenme potansiyelinin bulunmasıdır.

Tıpkı diğer göstergelerde olduğu gibi bu gösterge de tek başına değerlenmeyi hesaplamak için yetersizdir. Buna rağmen piyasa yatırımcılarının projeyi ne kadar adil değerlendirdiği hakkında fikir almak için kullanılması oldukça faydalı olacaktır.

Borsalardaki Token Bakiyesi Değişimleri

Borsalarda bulunan token arzının takip edilmesi her ne kadar oldukça önemli olsa da bu bakiyelerin değişimleri de oldukça önemlidir ve takip edilmesi gerekir. Bu bakiyelerde oluşacak her türlü değişim yatırım kararı almak veya mevcut yatırımın geleceğine yön vermek için faydalı olabilir. Bu token bakiyelerinde oluşacak değişimler token fiyatının değişimi hakkında fikir verebilir.

Örneğin, borsa hesaplarından token cüzdanlarına aktif olarak transfer sağlanması durumunda büyük yatırımcıların token biriktirdiği tam tersi durumda ise satış hazırlığı yapıldığı sonucu elde edilebilir. Bu sebeple aktif token arzı takibi yanında bu değişimlerin takip edilmesi de oldukça faydalı olacaktır.

Spekülatif Olmayan Kullanım

Spekülasyon yapılmaya müsait projeler her ne kadar kazançlı gibi görünüyor olsa da genellikle bu gibi durumlarda yükseliş trendi oldukça kısıtlı olmaktadır. Bu sebeple yatırım yapılmadan önce proje hakkında detaylı temel analiz yapılması oldukça önemlidir. Bu şekilde projeye gerçek yatırımcıların mı yoksa spekülatör yatırımcıların mı yatırım yaptığını öğrenmek mümkündür. Biraz zahmetli bir yöntem olsa da kesinlikle etkili bir şeydir.

Geleneksel piyasalarda tecrübe sahibi olan bir yatırımcı bu göstergeleri aktif olarak kullanmaktadır ve faydalarının farkındadır. Bu sebeple bu göstergeleri kullanmaktan kaçınılmaması kesinlikle yatırımcının faydasına olacaktır.

Tüm bu göstergelerin kullanılmasının yanı sıra yatırım yapılmadan önce kişi kendi analizini yapmalı ve başkalarının fikrini değiştirmesine müsaade etmemelidir. Zor şartlar altında yaptığınız tasarrufları amaçsız projeler için kullanmak sadece sizin zararınıza olacaktır.

Ekonomi 101

IEO Nedir? Nasıl Yapılır? Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?

IEO, genellikle yeni kripto para projeleri veya blockchain ürünleri yaratılmak istenildiğinde fon toplamak için kullanılan yöntemlerden birisidir. Genellikle yüksek miktarda sermaye ihtiyacı olan projeler tarafından tercih edilmektedir.

IEO, kripto para borsaları yardımı ile gerçekleştiği için ICO’ya kıyasla daha farklı bir fon toplama sürecidir. Bu yöntem ile projeler mevcut borsa kullanıcılarından yatırımlar kabul etmektedir ve proje tokenleri genellikle IEO süreci sonrasında işleme açılmaktadır.

Günümüzde aktif olarak kullanılmakta olan veya geliştirme sürecinin devam ettiği binlerce farklı blockchain projesi bulunmaktadır. Bu projelerin neredeyse tamamı faaliyet ve ürün varlıklarının devamlılığını sağlamak için sermaye ihtiyacı duymaktadır. Ne yazık ki kripto para piyasalarında yapılan kısıtlı bağışlar nedeni ile tüm projelerin buradan pay elde etmesi ve geliştirme sürecinde nakit sorunu yaşamaması imkansızdır. Genellikle birçok proje gerek yolun başında gerek ortasında gerekse yükseliş gösterdiği süreç içerisinde finansal kaynak ihtiyacı duymaktadır.

Proje ekibinin ve geliştiricilerinin, projenin finansal ihtiyaçlarını karşılaması için çeşitli fon toplama yöntemleri bulunmaktadır. Henüz yeni geliştirilen veya geliştirilmeye başlamış bir proje için hissedar bulmak ve bu yöntem ile gerekli sermayenin toplanmasını sağlamak hem zor hem de zaman alıcı bir işlemdir. Bir diğer yandan ‘’ön madencilik’’ olarak adlandırılan bir diğer yöntem ise birçok kişi tarafından olumsuz eleştiri alınmasını sağlayacaktır. Bu sebeple bu yöntemler pek fazla tercih edilmemektedir. İlk Borsa Arzı (IEO) yöntemi ise çoğu zaman ilgi çekici ve gerekli fonun toplanması için oldukça avantajlı bir seçenektir.

Initial Exchange Offering (IEO) Nedir?

Uzun adı Inital Exchange Offering, kısaltması ise IEO olarak tanımlanan bu fon toplama yöntemi dilimizde İlk Borsa Arzı olarak bilinmektedir. Adından da anlaşılacağı gibi yeni veya mevcut projeler için kullanılan fon toplama yöntemidir ve kripto para borsası aracılığı ile gerçekleşmektedir. Kripto para borsalarında alım-satım işlemleri aktif olarak yapıldığı için bu tarz projeler kolaylıkla yatırımcı bulmaktadır ve projenin işlem hacminin yüksek olması için de oldukça önemlidir.

IEO yöntemi ile yatırımcılar, henüz piyasada işlem görmeyen ve potansiyel olarak değerlenmesi muhtemel olan projelerin varlıklarını satın alabilir. Eğer ki yatırımcı olarak bir IEO projesinden faydalanmak isterseniz tüm kripto para borsalarının ortak kararı olan KYC işlemini tamamlamış olmanız gerekmektedir.

İlk Borsa Arzı yöntemi, borsalar aracılığı ile düzenlendiği için bu yöntemi kullanmak isteyen proje ekipleri muhakkak çok ciddi şekilde proje tanıtımını gerçekleştirmeli ve sıkı çalışmalıdır. Genellikle projeler aracı borsalara IEO talebinde bulunduğu zaman bu projeler çok detaylı şekilde incelenmektedir çünkü borsa hizmeti kendi kullanıcılarını mağdur etmek istememektedir.

IEO Nasıl Organize Edilir?

Herhangi bir proje ekibi IEO düzenleme kararı aldığı zaman takip etmesi gereken geniş kapsamlı bir prosedür bulunmaktadır. Bu aşamada proje ekibinin ve proje ürününün belirli kriterleri eksiksiz olarak karşılaması oldukça önemlidir. Deneyimli bir ekibe sahip olmak, sağlam bir iş modeline sahip olmak ve teknoloji için geçerli bir kullanım alanına sahip olmak oldukça önemli kriterler arasında yer almaktadır. Tüm bu kriterlere ek olarak ise başarılı ve etkileyici şekilde hazırlanmış, şeffaf ve yol gösterici bir Whitepaper hazırlanması da oldukça önemli bir kriterdir. Yani, IEO düzenlemek aslında o projenin uzun vadeli olacağının sinyallerini vermek ve potansiyel yatırımcı kitlesine erişmektir.

Tüm bu kriterlere ek olarak projenin finansal hareketlerinin de şeffaf bir şekilde belirtilmesi gerekmektedir. Toplam arz edilecek token sayısı ve bu arzın gerçekleştirdiği süreç hakkında bilgi verilmesi oldukça önemlidir. Proje ekibi tarafından paylaşılacak olan bu veriler ile yatırımcılar projenin finansal durumu hakkında bilgi sahibi olacaktır. Örneğin sınırlı sermaye kullanılacağı bildirildiği zaman belirli bir tutarın üzerinde arz olmayacağı anlamı mevcuttur fakat esnek sermaye ile başlangıç hedefi sonrasında arz sayısı arttırılabilir.

Gerekli koşullar ve şartlar sağlandıktan sonra sıra IEO’nun yapılacağı borsa tercihin yapmaya ve borsa ile görüşmeleri yapmaya gelmiştir. Gerekli görüşme ve anlaşmalar sağlandıktan sonra ise IEO işlemi gerçekleşmektedir.

Blockchain Projeleri Neden IEO Yapar?

Henüz yeni yaratılmış projeler için veya yaratılmak üzere olan projeler için gerekli sermayenin toplanması süreci oldukça zor olabilmektedir. Diğer tüm finansal piyasalarda olduğu gibi bu sektörde de rekabetin oldukça yüksek olması sebebi ile şartlar oldukça zor olmaktadır.

IEO, kripto para sahibi yatırımcılara hitap ettiği için blockchain projeleri için oldukça faydalı bir yöntemdir. Yatırımcı, borsa tarafından bu projelere güvenilmesi sebebi ile daha kolay ikna olarak yatırım yapar ve yatırım yapacağı miktar da bu doğrultuda artış gösterebilir. Bir nevi, borsa IEO düzenlediği zaman kendi itibarını da ortaya koymakta ve kullanmaktadır. Her ne kadar bu yatırımcılar için bir güvence olarak algılanıyor olsa da kesinlikle IEO yöntemi ile yatırım yapılmadan önce gerekli araştırmanın yatırımcı tarafından yapılması gerekiyor.

IEO, borsa yardımı ile projelerin daha kolay sermaye sahibi olmasına katkı sağlamaktadır. Genellikle popüler kripto para borsaları tarafından gerçekleştirilen IEO süreci içerisinde satış işlemleri çok hızlı gerçekleşmektedir. Ayrıca, IEO için ayrılan token arzı satışı tamamlandığı zaman o token IEO gerçekleştirilen borsada listelenmektedir.

IEO ve ICO Farkı

IEO ve ICO kavramı her ne kadar kâğıt üzerinde birbirine çok benzer gibi görünüyor olsa da aslında teorik olarak birbirinden farkları bulunmaktadır.  2017 yılının sonlarında ve 2018 yılının ilk çeyreğinde ICO balonunun patlaması ile neredeyse her gün bir ICO projesi gerçekleşmekteydi. Birçok proje milyonlarca dolar yatırım toplamayı başarmış olsa da kısa süre içerisinde dolandırıcılık amacı ile kullanıma hedef olarak gerçekleşmemişti. ICO projelerinin detaylı olarak incelenmesinden herhangi bir kurum veya kuruluş sorumlu olmaması nedeni ile zaman içerisinde daha güvenilir olduğu düşünülen IEO’ya olan ilgi artmıştır. Birçok ICO projesinin Amerika Birleşik Devletleri menkul kıymet kanunlarını ihlal ettiği anlaşılmış ve bu projeler için dava açılmıştır.

ICO projelerine yatırım yapmak oldukça risklidir çünkü yatırımcılar mevcut kripto para bakiyelerini hayal ürünleri için göndermektedir. Yeterli düzeyde yazılım ve akıllı kontrat bilgisi olan herkes güzel bir web sitesi tasarımı yaparak ICO projesi gerçekleştirebilir ve sahte projeler ile para toplayabilir. Bu sebepledir ki ICO projeleri çok yüksek riskli yatırımlardır ve günümüzde pek fazla yatırımcı tarafından da tercih edilmemektedir.

IEO yöntemi ile gerçekleşen projeler ise tüm bu riskleri çok büyük oranda ortadan kaldırmaktadır. Yatırımcılar, bu şekilde fon toplama hedefi olan projeye direkt olarak yatırım yapmak yerine bir borsayı aracı kullanarak yatırım yapmış olur. Ayrıca, IEO yapabilmek için belirli şart, kural ve koşullar olması nedeni ile herkes IEO gerçekleştiremez ve mağduriyet yaratamaz.

Tüm bunlara ek olarak ise IEO’lar ICO projelerine kıyasla çok daha düşük riske sahiptir. Ayrıca, IEO ile yatırımcılara ulaşan projelerin IEO gerçekleştirilen borsada listeleneceği de garantidir. Bu durum, kâr veya zarar fark etmeksizin yatırımcıların diledikleri zaman projeden çıkabilmesine imkân sağlamaktadır.

IEO’nun Avantajları ve Riskleri

Tüm IEO projeleri, aracı borsa tarafından oldukça detaylı olarak inceleniyor olsa da hiçbir yatırım tam anlamı ile risksiz değildir. Fon toplamakta olan projenin mevcut vaatlerini yerine getirmeme ihtimali de her zaman bulunmaktadır. Bu durum genellikle IEO sırasındaki fiyattan bağımsız olarak tokenin fiyatını sonradan etkilemektedir.

Bir diğer yandan her şey sorunsuz olarak yolunda gittiği zaman ise IEO’lar yatırımcılar için çok büyük fırsatlar sunabilmektedir. IEO fiyatının kat ve kat üzerinde değerlenebilecek projelerin olduğunu da düşünmek gerekirse aslında IEO yatırımı birçok yatırımcı için oldukça cezbedicidir. Fakat şunun da unutulmaması gereklidir ki IEO gerçekleştiren her proje değerini katlayarak yükselecek diye bir kural yoktur.

IEO sayılarının, ICO sayılarına göre çok daha az olması sebebi ile bu şekilde fon toplayan projelerin başarı oranı her zaman için daha yüksek olmaktadır. Hiçbir yöntem tam olarak kusursuz olmasa da IEO ile olası riskler minimize edilmiştir.

IEO yatırımlarının geçmişine bakıldığı zaman oldukça kazançlı olduklarını görebiliriz. Fakat bu durum her IEO projesine yatırım yapılması gerektiğinin anlamını taşımamaktadır. Her zaman bu tarz projelere yatırım yapmadan önce yatırımcı kendi bireysel araştırmasını yapmalı ve yatırım kararını buna bağlı olarak vermelidir. Her ne kadar IEO yatırımları oldukça avantajlı gibi görünüyor olsa da dezavantajlarının bulunduğunun da unutulmaması gerekiyor.

Ekonomi 101

ICO Nedir? Nasıl Çalışır? Neden Önemlidir?

ICO, Inital Coin Offering kelimelerinin kısaltması ile oluşan kripto para terimidir ve Türkçe karşılığı da İlk Coin Arzı olarak bilinmektedir. En yaygın kullanım alanı ise blockchain platformları ve henüz hizmetlerini tam olarak geliştirememiş projelerdir. ICO projeleri genellikle Bitcoin ve Ethereum ile ödeme kabul ediyor olsa da bazı projelerin diğer kripto paralar ile veya banka transferi gibi ödeme yöntemleri ile ödeme kabul ettiği de görülmektedir.

ICO yatırımcıları, projenin başarılı olacağına ve tokenin başarılı olacağı beklentilerine dayalı olarak yatırım yapar ve buradan getiri elde etmeyi hedefler. Bir diğer tanımlama ile belirli projelerin erken yatırımcıları olarak iyi bir yatırım geliri (ROI) elde etmeyi hedeflerler.

ICO Nasıl Çalışır?

Her ne kadar ICO ile IPO (Halka Arz) birbirine benzetiliyor ve kıyaslanıyor olsa da aslında yapılan bu benzetme ve kıyaslamalar oldukça yanlıştır. IPO’lar genellikle bilinen şirketlerin kendilerine fon yaratmak amacı ile bir kısmını yatırımcılara satması ile gerçekleşir fakat bu durumun aksine ICO’lar proje ve şirketlerin ilk kurulum aşaması içerisinde para toplamak amacı ile gerçekleşmektedir. Ayrıca, ICO yatırımcıları o proje veya şirketin belirli bir kısmına sahip olmaz. Yani, ICO yatırımcıları şirket veya proje ortağı değildir.

Genellikle birçok ICO tokenleri Ethereum ağı üzerinde yaratılmaktadır ve bu sebeple ERC-20 standartlarına uygun şekilde yaratılmaktadırlar. Birçok ICO projesinin Ethereum ağı üzerinde yaratılması sebebi ile genellikle bu tarz projelerin tokenleri ERC-20 tokeni olarak bilinmektedir. Tabii ki token yaratma işlemi sadece Ethereum ağında değil bazı diğer kripto para ağlarında da gerçekleşebilmektedir. Ayrıca, tam anlamı ile kendi ağına sahip olan ICO projelerinin de gerçekleşmesi mümkündür.

ERC-20 tokenlerini baz almak gerekirse, herhangi bir şirket veya kuruluş kendi dijital tokenini yaratmak ve yatırımcılar ile buluşturmak için Ethereum akıllı kontratlarını kullanabilmektedir. ERC-20 protokolü, bir şirket veya kuruluşun Ethereum ağında token yayınlayabilmesi için belirli kurallar ve şartlar sunmaktadır. Bu kurallara uyumun sağlanması ise güven sistemine dayalı değil, akıllı kontratlar sayesinde gerçekleşir.

Girişimci ve proje sahibi bireyler faaliyetlerini gerçekleştirmek için ilk adımı attığı zaman kendi projeleri için token oluşturabilir ve ICO gerçekleştirerek piyasa yatırımcılarının projelerine destek olmasına çağrıda bulunabilir. Bu durum genellikle proje hedefleri ve yol haritasının paylaşıldığı whitepaper (beyaz kâğıt) oluşumu ile gerçekleşmektedir.

Whitepaper içeriği oldukça önemli bir detaydır çünkü yatırımcılar buradan proje hakkında ve projenin geleceği hakkında bilgi sahibi olmaktadır. Bu sebepledir ki gerçekten bilgili yatırımcılar whitepaper’ı oldukça detaylı incelemekte ve sonrasında ICO projelerine yatırım yapmaktadır.

Şirketler Neden ICO Yapar?

ICO, henüz hayata geçmemiş bir proje için çok iyi ve etkin bir fon toplama yöntemi olabilme özelliğine sahiptir. Özellikle yeni girişimler için sermaye yaratma konusunda başvurulan en kolay ve yeterli sermayenin toparlanmasını sağlayacak bir yöntemdir. Normal şartlar altında, bu yöntem kullanılmadan yeni bir şirket veya proje için fon bulmak oldukça zor ve zahmetli bir şeydir. Ayrıca, banka ve diğer finansal hizmet sağlayan şirketlerin sadece Whitepaper bilgilerine dayanarak kredi sağlama ihtimali neredeyse yok denecek kadar azdır fakat ICO ile bu problemin sorunu çözülebilmektedir. Özellikle kripto para piyasalarında denetim olmaması sebebi ile birçok şirket için de oldukça fazla avantajı bulunan bir yöntemdir.

Günümüzde kripto paraların ve blockchain teknolojisinin gittikçe popülerliğinin artması, düşük masraf ve kullanıcıya kolay erişimin bulunması sebebi ile birçok yeni proje ve şirket tarafından ICO yöntemi tercih edilmektedir.

Herkes ICO Yapabilir Mi?

Aslında evet. Doğru bir yönlendirme ve bilgi kılavuzu ile herkes kendine ait bir token yaratabilir ve ICO gerçekleştirebilir. Fakat böyle bir durumda yatırımcıların ilgisini çekebilmek için gerçekten başarılı bir Whitepaper hazırlamak ve bazı güvenceleri yatırımcıya sağlamak gerekmektedir. Ayrıca, token yaratmak isteyen tüm kullanıcıları ileri düzey blockchain bilgisine sahip olması da gerekmektedir. Bu da aslında herkesin token yaratamayacağının ve ICO yapamayacağının kanıtıdır fakat en temelde sorunun cevabını vermek gerekirse, evet herkes ICO gerçekleştirebilir. Bir diğer yandan tüm dünyada olmasa da bazı devletler ICO projeleri için belirli mevzuat hazırlamıştır. Bu sebeple token yaratıp ICO projesi gerçekleştirmeden önce muhakkak hukuki olarak gerekli araştırmaların da yapılması oldukça önemlidir.

Başarılı bir ICO gerçekleştirebilmek için proje hakkında tüm detaylar yatırımcı ile paylaşılmalı, nasıl bir yol haritası takip edileceği hakkında bilgi verilmeli ve girişim fikrinin mantıklı olması gerekmektedir. Ayrıca, proje harcamaları ve geliştirmeleri sürecinde de tamamen şeffaf olmak oldukça önemlidir. ICO projeleri ile başarıya ulaşabilmenin bir diğer önemli yanı ise doğru ve etkileşimi yüksek şekilde pazarlama yapmaktır.

ICO Regülasyonları

Özellikle 2017 boğa sezonu içerisinde ICO projelerinin popülaritesinin çok hızlı artması sebebi ile ve ICO projelerinin sayısının çok artması sebebi ile bu projeler bazı denetleyici birimlerin radarına takılmıştır. Bu sebeple de ICO projeleri için regülasyonlar özellikle bugünlerde oldukça sıcak bir madde haline gelmeyi başarmıştır.

ICO projeleri için regülasyon henüz yapılmaması gereken bir şeydir ve mevcut regülasyonlar ülkeler arasında değişiklik göstermektedir. Özellikle gittikçe artan regülasyon önlemleri, ICO projeleri ile fon toplama işleminin önüne engel olabilir. Bir diğer yandan regülasyonlar sebebi ile yatırımcılar da ICO projelerine eskisi gibi rahat bir şekilde yatırım yapmayabilir ve bu da projeler için çok büyük bir dezavantaj olacaktır. Bir diğer bakış açısına göre ise regülasyonlar abartılmadığı sürece ICO projeleri için oldukça destekleyici olabilir. Çünkü devletler tarafından regülasyon sağlanan finansal piyasalarda güven daha yüksek olmaktadır.

Güney Kore ve Çin her ne kadar ICO’ların yasadışı bir yöntem olduğunu savunuyor olsa da Amerika Birleşik Devletleri gibi birçok büyük devlet bu konu hakkında oldukça detaylı bildiriler yayınlamıştır. Bu bildirilerde ise yatırımcının sorumluluğun tamamını üstlendiği ve herhangi bir yasadışı durum olmadığı belirtilmiştir. Ayrıca, SEC tarafından yapılan bazı açıklamalarda da ICO projelerinin bir kısmının federal menkul değer olabileceği de ifade edilmiştir.

ICO Neden Önemlidir?

ICO’lar henüz gerçekleşmemiş veya ilk adımı atılmış projelerin yatırımcılara ulaşarak daha kolay fon toplayabileceği için oldukça önemlidir ve yeni proje gelişimi için oldukça faydalıdırlar. Bir diğer yandan başarılı projeler ile ve her geçen gün daha fazla fon toplamayı başaran projeler sayesinde kripto paralarda daha fazla popülarite kazanmaktadır.

ICO projeleri tabii ki hep olumlu yönlere sahip değildir. Olumsuz yönleri de bulunan ICO’lar, pek fazla regülasyon bulunmaması nedeni ile dolandırıcılar tarafından da kullanılmakta ve yatırımcılar mağdur edilmektedir. Bu her ne kadar ICO projeleri için kötü bir etki yaratıyor olsa da oldukça başarılı projelerin gerçekleşmesi sebebi ile iyi bir fikir sahibi olan projelere yatırımcının güveni oldukça yüksek oluyor.

ICO, finansal piyasalar içerisinde alışılmış fon toplama yöntemlerine göre oldukça kullanışlı bir alternatiftir ve diğer yöntemlere göre kıyaslandığı zaman daha kolay bir yöntem olma özelliğine de sahiptir. Bu sebeple de oldukça popüler olmuştur.

Ekonomi 101