Karşılıksız Çek Nedir? Nasıl Tahsil Edilir?

Çek, iş dünyası ve ticaret piyasası içerisinde oldukça geniş kullanım alanına sahip ödeme aracıdır. Yapılan herhangi bir hizmet veya ürün satışı için çek ile ödeme alacak kişilerin oldukça dikkatli olması gerekmektedir. Bunun sebebi ise bazı zamanlarda alınan bu çeklerin karşılıksız çıkması ihtimalidir.

Karşılıksız çek, en basit tanım ile çek sahibi kişinin banka hesabı içerisinde yeterli bakiyesinin bulunmamasıdır. Bir diğer tanımlama ile alacaklı kişinin hizmet veya ürün karşılığında almış olduğu çekin bedelinin alınamaması olarak belirtilebilir. Bu durum ise tıpkı önceki cümlede de belirtildiği gibi çek sahibi kişinin banka hesabında yeterli bakiyesi bulunmamasından kaynaklanmaktadır. Bu sebepledir ki özellikle ürün veya hizmet satışı bir kişiye veya işletmeye ilk defa yapılmış ve ödeme yöntemi olarak çek kullanılmış ise bu çekin karşılığı banka tarafından teyit edilmelidir. Karşılıksız çekin tahsil edilebilmesi için birkaç farklı yöntem bulunmaktadır.

Karşılıksız Çek Nedir?

Karşılıksız çek, banka tarafından ‘’Ödenmemiştir’’ ibaresini içeren mührün vurulması sonrasında mevcut çeke verilen tanımlamaya ait isindir. Bankalar, herhangi bir karşılığı bulunmayan çekleri bu şekilde belirtmektedir. Karşılıksız çek yazmak yasal bir suçtur ve çeşitli cezai yaptırımları bulunmaktadır. Eğer ki alınan bir çek karşılıksız ise ve çeki alan taraf 6 ay içerisinde şikâyette bulunur ise Cumhuriyet savcısı tarafından çeki yazan kişi hakkında çek hesabı açma ve çek düzenleme yasağı getirilir. Böyle bir durumda çek sahibi elinde bulunan tüm çek yapraklarını da bankaya iade etmek zorundadır.

Çek yasağının kaldırılabilmesi için çek sahibi kişinin karşılıksız çek tutarına ek olarak gecikmeden kaynaklı oluşan faizi ödemesi gerekmektedir. Ayrıca, çek yazan kişi diğer bireyin olası zararlarını da karşılamak zorundadır.

Her ne kadar konu ile bağımsız olsa da sahte çek kavramının bilinmesi ve karşılıksız çek ile karıştırılmaması gerekmektedir. Karşılıksız çek, banka tarafından düzenlenen bir evraktır ve çek sahibinin çek tutarını ödeyememesi ile karşılıksız olarak adlandırılmaktadır. Sahte çek ise tamamen kalpazanlık ile oluşturulmaktadır. Sahte çek ile piyasada bulunmakta olan bir çek taklit edilmekte ve farklı basım yöntemleri kullanılarak çek defteri basılması sonucunda insanların dolandırılması ile sonuçlanmaktadır. Sahte çekler için uygulanmakta olan cezai yaptırımlar oldukça ağırdır.

Çek Neden Karşılıksız Olur?

Çek kullanımında üç farklı taraf bulunmaktadır. Bunlardan birisi çeki yazan kişi yani keşidecidir. İkincisi ise alacaklı yani hamildir. Üçüncüsü ise çek üzerinde yer alan transferi alacaklı ile verecekli kişi arasında transfer etmekle sorumlu bankadır.

Herhangi bir çekin karşılıksız çıkması durumu ise vade süresi gelen çekin keşidecisinin hesabında bu çeki karşılayacak tutar bulunmamasıdır. Bir çekin karşılıksız olduğunun belirlenebilmesi için hamilin yani alacaklı kişinin tam gününde çeki bankaya ibraz etmiş olması gerekmektedir.

Karşılıksız Çek Nasıl Tahsil Edilir?

Karşılıksız çekin tahsil edilebilmesi için öncelikli olarak banka tarafından çekin üzerine karşılıksız olduğuna dair bir mühür vurması gerekmektedir. Karşılıksız çekin aslı banka tarafından alınacağı için hukuki işlem başlatacak birey veya işletmelerin bankadan çekin örneğini talep etmesi gerekmektedir. Bu işlem sonrasında ise karşılıksız çek örneği ile birlikte icra dairesine başvuru yapılması ve icra takibinin başlatılması gereklidir.

Karşılıksız Çek İcra Takibi Nasıl Yapılır?

İcra takibi hakkında başvuru yapılması sonrasında borçlu taraf ödeme emri ile karılaşacaktır. Bu emir metni içerisinde alacaklıdan belirli bir süre içerisinde borcun ödenmemesi durumunda haciz yolu ile tahsilatın yapılacağı bildirilir. Çeklerin kambiyo senedi olarak sınıflandırılması nedeni ile gönderilmiş icra emrine itiraz edilebilmesi için 5 gün tanınmaktadır. Eğer ki bu süreç içerisinde borçlu taraf herhangi bir itirazda bulunmaz ise icra takibi kesinleşmektedir. Bu kesinleşme sonrasında ise mevcut borcun haciz yolu ile tahsil edilebilmesi için başvuruda bulunulması gerekmektedir.

Haciz, borçlu kişinin mevcut mal varlığına el konulması ve bu malların satılarak alacaklı kişiye borcun ödenmesi anlamını ifade etmektedir. Haciz işleminin gerçekleşmesi durumunda çek üzerinde belirtilen tutara ek olarak çek ödeme tarihinden itibaren belirlenen gecikme faizi, icra takibi için yapılmış masraflar ve avukat giderleri de tahsil edilmektedir. Tabii bu ek tutarlar çek üzerinde yer alan tutarın binde üçünün aşmayacak şekilde koşullandırılmıştır. Bu şartlar doğrultusunda bu ek masrafların da talep edilmesi mümkündür.

Ekonomi 101

Bilanço Nedir? Nasıl Hazırlanır?

Bilanço, kazanç elde etmek amacı ile faaliyet göstermekte olan işletmeler tarafından mali durum tespiti yapılabilmesi ve bu tespit sonucuna göre yön haritası belirlemesi için kullandıkları önemli göstergelerden birisidir. Bilançolar belirli bir süreci kapsamaktadır ve hassas verileri içerisinde barındırmaktadır. Bu sebepledir ki bu gösterge muhasebeciler veya uzman kişiler tarafından hazırlanmaktadır.

Daha genel bir tanımlama ile bilanço, ilgili dönemlerin sonunda hazırlanan ve ilgili şirkete ait kar-zarar verilerini içeren göstergedir. Bu gösterge yasal kayıtlar baz alınarak ve muhasebe standartlarına uygun şekilde hazırlanmaktadır. Bilanço esasına göre muhasebe kayıtları tutulmakta olan tüm işletmelerin finansal raporlama standartlarına göre bilanço hazırlaması zorunludur.

Son olarak daha kısa ve basit tanımlama ile bilanço, herhangi bir işletmenin ilgili döneme ait ve o döneme ait güncel mali durumunu gösteren ayrıca güncel ve anlık mali portresine ait önemli ipuçlarının bulunduğu bir finansal tablo olarak tanımlanabilir.

Tüm işletmeler gerçekleştirmiş olduğu faaliyetler doğrultusunda performanslarına ait bir rapor olmasını ister. Kazanç elde etme amacı bulunan işletmeler mali durumlarına dair analiz yapabilmek amacı ile ve geleceğe dair yol haritasını belirlemek amacı ile birçok göstergeden faydalanmaktadır. Bilanço ise tüm bu amaçlara hizmet edebilme potansiyeline sahip mali tablolardan birisidir. Genel teamülde bilanço 3 aylık, 6 aylık, 9 aylık ve 1 yıllık dönemleri kapsayacak şekilde hazırlanmaktadır.

Bilanço Ne İşe Yarar?

Bilanço, işletmelerin geleceğe dair planlar yapabilmesine ve geleceğe dair tahminler yapabilmesine olanak sağlayan mali tablodur. Genel olarak 3 aylık, 6 aylık, 9 aylık ve 1 yıllık olarak hazırlanan bu mali belge işletmelerin mevcut planlarının verimliliği hakkında fikir sahibi olmasına ve kısa vadeli süreç içerisinde nasıl bir mali performans gösterildiğine dair fikir sahibi olmasına katkı sağlar. Ayrıca, sadece işletmeler için değil yatırımcılar için de oldukça önemli bir mali gösterge olan bilanço yatırım yapılacak şirketin geleceğe dair performansının ölçülmesini ve bütçe yönetiminin nasıl yapıldığı hakkında fikir sahibi olunmasına katkı sağlar. Bir diğer yandan şöyle de bir gerçek var ki bilançolar kısa döneme ait verileri içerdiği için uzun vadeli olarak tahmin yapılmasına veya uzun vadeli olarak yol haritasının belirlenmesine pek fazla katkı sağlayamamaktadır.

Bilançonun Ana Kalemleri Nelerdir?

Bilanço, bir işletmenin belirli bir tarih aralığındaki finansal durumu hakkında bilgi edinilebilen ve şirketin bütçe yönetimi hakkında bilgileri içeren bir mali tablodur. Bu sebeple formülize edilmesi gerekirse Varlıklar = Borçlar + Öz kaynaklar şeklinde ifade edilebilir.

Bu mali gösterge üç ana kısımdan meydana gelmektedir. Aktifler olarak bilinen varlıklar bilançonun sol tarafında yer almaktadır. Yükümlülükler olarak bilinen borçlar ise bilançonun sağ tarafında yer almaktadır. Bilanço içerisinde yer alan son kısım ise öz kaynaklardır. Hem sağ hem de sol tarafta bulunmakta olan varlık ve kaynaklar kısa ve uzun vadeli olacak şekilde de iki farklı kategoriye ayrılabilmektedir. Bilanço içerisinde sol tarafta yer alan veriler aktifleri gösterirken sağ tarafta yer alan veriler ise pasifleri göstermektedir.

Bilanço Nasıl Hazırlanır?

Her ne kadar bilançolar belirli bir zaman aralığını kapsayacak şekilde hazırlanıyor olsa da hazırlanma süreci içerisinde hassas davranılmalı ve şeffaf şekilde veriler eklenmelidir. Doğru bir şekilde hazırlanabilmesi için ise belirli şartlara ve esaslara uyularak hazırlanması oldukça önemlidir. Bu sebepledir ki bu mali tablonun hazırlanması uzman kişiler tarafından yapılmalıdır. Bilanço hazırlanırken dört adet ana başlık takip edilmelidir.

Bilanço Başlığı

Bilanço hazırlamaya başlamadan önce dikkat edilmesi gereken hazırlanmakta olan bu mali tabloya ait bir başlığın olmasıdır. Bu başlık içerisinde işletme adı, unvanı ve bilanço düzenlenme tarihi yer almalıdır.

Aktif Kısım

Aktifler bu mali belgenin sol tarafında yer almak zorundadır. Bu kısma işletmeye ait tüm varlıklar ve alacaklara ait veriler eklenmelidir. Aktif kısım, kendi içerisinde iki farklı sınıflandırma ile ayrılmaktadır. Bu sınıflandırma dönen ve duran varlıklar olarak isimlendirilmektedir. Dönen varlıklar, maksimum bir yıllık süreç içerisinde nakit paraya çevrilme potansiyeli olan varlıklara denilirken duran varlıklar ise maksimum bir yıl içerisinde nakit paraya çevrilme ihtimali bulunmayan varlıklara denilmektedir.

Pasif Kısım

Pasifler ise bu mali belgenin sağ tarafında yer almak zorundadır. Bu kısım, kısa vadeli yabancı kaynaklar, uzun vadeli yabancı kaynaklar ve öz kaynaklar olmak üzere üç farklı sınıfa ayrılmaktadır. Ayrıca bu kısım içerisinde işletmeye ait sermaye bilgisi, geçmiş yıllara ait kar-zarar dökümü, yasal yedek akçeler ve borçlar belirtilmektedir.

Dipnotlar

Bu bölüm ise bilançonun daha net bir şekilde anlaşılması ve yorumlanabilmesi amacı ile gerekli açıklamalara yer verilen kısımdır.

Bilanço Neden Önemlidir?

Bu mali tablo, işletme hakkında finansal bilgilerin analiz edilmesi ve yorumlanabilmesi için oldukça büyük öneme sahiptir. Bilanço ile birlikte olarak hazırlanmakta olan kar-zarar tablosu tümleşik olarak değerlendirildiği zaman bunun yatırımcı ve bireyler için pek fazla faydası bulunmaktadır. Bunlar hakkında kısaca bahsetmek gerekirse;

• Şirket hedeflerine ulaşma performansının tespiti,
• Şirket yükümlülüklerinin karşılanabilmesindeki kapasitenin ölçümü,
• Şirket faaliyetlerinin başarı ve etkinlik derecesinin tespiti,
• Geleceğe yönelik yol haritasının belirlenmesi,
• Şirkete ait faaliyetlerin değerlendirme ve denetilmesi,

Bilanço ve dönemlik kar-zarar tablosu ile bir şirkete ait finansal performansın belirlenmesi oldukça kolay bir hale gelmektedir.

Bilanço Nasıl Yorumlanır?

Bu mali verilere ulaşıldığı zaman kesinlikle bilgili ve dikkatli şekilde değerlendirme yapılması gerekmektedir. Bilanço okurken dikkat edilmesi gereken önemli noktalar ise şunlardır;

• Şirket bünyesinde barınmakta olan menkul kıymetler,
• Firmanın bünyesinde bir yıllık süreden daha uzun zamandır bulunmakta olan duran varlıklar,
• Aktif varlıkların çeşitliliği, miktarı ve mali değeri,
• Şirket tarafından sağlanan hizmet veya ürün satışı sebebi ile müşteriler tarafından alınacaklar,

Son olarak ise, bilanço sadece bir dönem baz alınarak incelenmesi gereken bir mali belgedir. Kesinlikle önceki dönemler ile kıyaslanmaması gerekmektedir.

Ekonomi 101