{"id":1411,"date":"2021-02-11T19:30:00","date_gmt":"2021-02-11T17:30:00","guid":{"rendered":"https:\/\/ekonomi101.net\/?p=1411"},"modified":"2021-08-06T22:18:41","modified_gmt":"2021-08-06T20:18:41","slug":"para-nedir","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/ekonomi101.net\/para-nedir\/","title":{"rendered":"Para Nedir?"},"content":{"rendered":"\n

Para, modern uygarl\u0131\u011f\u0131n en \u00f6nemli d\u00f6n\u00fcm noktalar\u0131ndan birisi olarak bilinmektedir. Para, binlerce y\u0131ld\u0131r de\u011fer temsil eden ve bireylerin birbirleri aras\u0131nda ticaret yapmas\u0131n\u0131 kolayla\u015ft\u0131ran bir ara\u00e7t\u0131r. Ayr\u0131ca para bir de\u011fer saklama arac\u0131d\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

Genel olarak paray\u0131 hizmet ve \u00fcr\u00fcn ticaretlerinde kullan\u0131lan bir \u00f6deme arac\u0131 olarak tan\u0131mlamak do\u011fru olacakt\u0131r. D\u00fcnya \u00fczerinde yer alan bir\u00e7ok farkl\u0131 topluluk bir\u00e7ok farkl\u0131 t\u00fcrde ve birimde paralar yaratm\u0131\u015ft\u0131r. Yarat\u0131lm\u0131\u015f olan t\u00fcm bu para birimlerinin net olarak say\u0131s\u0131n\u0131 ve t\u00fcrlerini s\u0131n\u0131fland\u0131rmak m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir.<\/p>\n\n\n\n

\"para\"<\/figure><\/div>\n\n\n\n

G\u00fcndelik hayat\u0131m\u0131z\u0131n para \u00fczerine kurulu oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcnmek gerekirse ve paran\u0131n bulu\u015funun da \u00e7ok fazla eski tarihe dayanmad\u0131\u011f\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclecek olursa, paran\u0131n evrimi olduk\u00e7a b\u00fcy\u00fck de\u011fi\u015fimler sonucunda g\u00fcn\u00fcm\u00fczdeki d\u00fczene ula\u015fm\u0131\u015ft\u0131r. Peki, g\u00fcn\u00fcm\u00fczde kullan\u0131lan para \u00f6ncesinde in\u015falar nas\u0131l ticaret yap\u0131yordu? Para nas\u0131l evrim ge\u00e7irdi? \u0130\u015fte, t\u00fcm bu sorular\u0131n cevab\u0131;<\/p>\n\n\n\n

Takas Y\u00f6ntemi<\/strong><\/h2>\n\n\n\n

Takas, hizmet veya \u00fcr\u00fcn kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda bir ba\u015fka \u00fcr\u00fcn veya hizmetin sa\u011flanmas\u0131 ile yap\u0131lan \u00f6deme y\u00f6ntemine verilen isimdir. Takas y\u00f6nteminin tarih\u00e7esi \u00e7ok eski d\u00f6nemlere dayanmaktad\u0131r. Hen\u00fcz paran\u0131n kullan\u0131lmad\u0131\u011f\u0131 y\u0131llarda insanlar takas y\u00f6ntemi ile ticaret yap\u0131labildi\u011finin fark\u0131na varm\u0131\u015f ve bunu bir \u00f6deme y\u00f6ntemi olarak kullanmaya ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131.<\/p>\n\n\n\n

Takas y\u00f6ntemi her ne kadar uzun s\u00fcre boyunca kullan\u0131lm\u0131\u015f olsa da ve g\u00fcn\u00fcm\u00fczde de baz\u0131 zamanlarda kullan\u0131lmaya devam ediyor olsa da asl\u0131nda yetersiz bir sistemdir \u00e7\u00fcnk\u00fc takas y\u00f6ntemi tam olarak kusursuz y\u00fcr\u00fct\u00fclmemektedir.<\/p>\n\n\n\n

Takas sistemi ihtiya\u00e7 \u00e7ak\u0131\u015fmas\u0131 gibi durumlarda verimlili\u011fini yitirmekte ve \u00e7al\u0131\u015fmamaktad\u0131r. Takas sisteminde her iki taraf\u0131n ihtiya\u00e7 duydu\u011fu \u00fcr\u00fcnler veya hizmetler olmas\u0131 durumunda bir sorun ya\u015fanmazken taraflar aras\u0131nda de\u011fi\u015f-toku\u015f yap\u0131lacak iki \u00fcr\u00fcn\u00fcn ihtiya\u00e7 olmamas\u0131 durumunda ise takas sistemi verimli \u00e7al\u0131\u015fmamaktad\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

\"para<\/figure><\/div>\n\n\n\n

Emtia Para<\/strong><\/h2>\n\n\n\n

Emtia, kullan\u0131m verimlili\u011fi bulunan ham maddelere verilen isimdir. Emtia \u00fcr\u00fcnlerinin i\u00e7sel de\u011ferleri bulunmaktad\u0131r ve \u00f6deme y\u00f6ntemi olarak kullan\u0131labilmektedir. Emtia tan\u0131m\u0131 de\u011ferli madenlerden t\u00fcketilebilir \u00fcr\u00fcnlere kadar geni\u015f bir \u00fcr\u00fcn ve hizmet aral\u0131\u011f\u0131n\u0131 kapsamaktad\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

Emtia para sisteminde de\u011ferli emtialar para birimi olarak kullan\u0131lmaktad\u0131r. Her ne kadar g\u00fcn\u00fcm\u00fczde pek fazla kullan\u0131lmayan bir \u00f6deme y\u00f6ntemi olsa da bir\u00e7ok kullan\u0131\u015fl\u0131 emtia \u00fcr\u00fcn\u00fcn ge\u00e7mi\u015f y\u0131llarda para birimi olarak kabul edildi\u011fi ve \u00f6deme y\u00f6ntemi olarak kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bilinmektedir.<\/p>\n\n\n\n

Y\u00fczeysel olarak de\u011ferlendirme yapmak gerekirse emtia \u00fcr\u00fcnlerini kullanarak ticaret yapmak takas sistemi ile bire bir ayn\u0131 g\u00f6r\u00fcnebilir fakat emtia para birimleri kesinlikle birer takas y\u00f6ntemi olarak de\u011ferlendirilemez. \u00d6rne\u011fin, g\u00fcm\u00fc\u015f sahibi olmak i\u00e7in elinizde bulunan alt\u0131n\u0131 \u00f6deme y\u00f6ntemi olarak kullanmak bir emtia \u00f6deme y\u00f6ntemidir fakat kitap sahibi olmak i\u00e7in elma ile \u00f6deme yapmak takas y\u00f6ntemidir. Bu sebeple emtia ve takas y\u00f6ntemi birbiri ile kar\u0131\u015ft\u0131r\u0131lmamal\u0131 ve benzetilmemelidir.<\/p>\n\n\n\n

Emtia \u00fcr\u00fcnleri asl\u0131nda birer hesap birimi olma \u00f6zelli\u011fine de sahiptir \u00e7\u00fcnk\u00fc takas y\u00f6ntemine g\u00f6re k\u0131yaslama yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131 zaman emtia \u00fcr\u00fcnleri ayn\u0131 ama\u00e7lar do\u011frultusunda kullan\u0131lmaktad\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

Emtia para birimleri, takas ile olu\u015fan ihtiya\u00e7 \u00e7ak\u0131\u015fmas\u0131 sorununu da ortadan kald\u0131rmaktad\u0131r \u00e7\u00fcnk\u00fc emtia birimleri ba\u015fka ticaretlerde de ayn\u0131 ama\u00e7 do\u011frultusunda kullan\u0131lmaktad\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

Alt\u0131n, g\u00fcm\u00fc\u015f ve platin gibi de\u011ferli metaller emtia paran\u0131n en pop\u00fcler formlar\u0131d\u0131r. \u00d6zellikle alt\u0131n bir\u00e7ok uygarl\u0131k boyunca hem end\u00fcstriyel metal olarak kullan\u0131lm\u0131\u015f hem de para olarak kabul edilmi\u015ftir. G\u00fcn\u00fcm\u00fczde, alt\u0131n \u00e7e\u015fitli kategorilere ayr\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r ve de\u011fer saklama arac\u0131 olarak kullan\u0131m\u0131 devam etmektedir. Yat\u0131r\u0131mc\u0131lar, ilerleyen y\u0131llarda al\u0131m g\u00fcc\u00fcn\u00fc korumak amac\u0131 ile alt\u0131n yat\u0131r\u0131mlar\u0131 yapmaya devam etmektedir. Alt\u0131n, y\u00fczy\u0131llar boyunca piyasalarda ve g\u00fcndelik ya\u015fant\u0131 i\u00e7erisinde sayg\u0131 g\u00f6ren bir emtia para birimidir.<\/p>\n\n\n\n

G\u00fcn\u00fcm\u00fczde emtia \u00fcr\u00fcnleri varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcrmektedir fakat para birimi olarak aktif olarak kullan\u0131lmamaktad\u0131r. G\u00fcndelik ya\u015fant\u0131m\u0131zda emtia \u00fcr\u00fcnleri yerini ba\u015fka para t\u00fcrlerine b\u0131rakm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

\"para<\/figure><\/div>\n\n\n\n

Temsili Para<\/strong><\/h2>\n\n\n\n

Emtia para, her ne kadar takas sisteminin s\u0131k\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131 ortadan kald\u0131rm\u0131\u015f olsa da kullan\u0131m a\u00e7\u0131s\u0131ndan baz\u0131 dezavantajlara sahiptir. Her ne kadar az say\u0131da alt\u0131n veya g\u00fcm\u00fc\u015f gibi emtialar\u0131 kullanabiliyor ve cebinizde ta\u015f\u0131yabiliyor olsan\u0131z da bu kavramlar \u00f6l\u00e7eklendirilememektedir. \u00d6rne\u011fin, g\u00fcn\u00fcm\u00fczde orta veya b\u00fcy\u00fck \u00f6l\u00e7ekli bir ticarette sadece madeni para birimi kullan\u0131laca\u011f\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnecek olursak de\u011feri 80.000 Euro olan bir ara\u00e7 i\u00e7in yakla\u015f\u0131k olarak 600 KG madeni 1 Euro ile \u00f6deme yapman\u0131z gerekecektir. Bu, emtia para birimleri aras\u0131nda bilinen en b\u00fcy\u00fck problemlerden birisidir.<\/p>\n\n\n\n

Emtia para kullan\u0131m\u0131 sonras\u0131nda emtia \u00fcr\u00fcnleri taraf\u0131ndan desteklenen fakat ta\u015f\u0131mas\u0131 \u00e7ok daha kolay olan alternatif para birimi olan temsili para kullan\u0131m\u0131 yayg\u0131nla\u015fm\u0131\u015ft\u0131r. Temsili para, d\u00fcnya \u00fczerinde farkl\u0131 zamanlarda ve farkl\u0131 b\u00f6lgelerde ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

Temsili para, temel olarak merkezi bir para \u00fcretim kurumunun belirli miktarda emtia kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda de\u011fi\u015fimi sa\u011flanabilen sertifikalar \u00fcretmesini kapsamaktad\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

Cebinizde, yan\u0131n\u0131zda veya c\u00fczdan\u0131n\u0131zda kilolarca alt\u0131n, g\u00fcm\u00fc\u015f veya platin gibi emtia \u00fcr\u00fcnleri ta\u015f\u0131mak yerine bu \u00fcr\u00fcnlere hangi miktarda sahip oldu\u011funuzu belirten ve ispat eden k\u00e2\u011f\u0131t par\u00e7alar\u0131 ta\u015f\u0131mak daha kolay bir \u015feydir. Temsili para ile diledi\u011finiz zaman elinizde bulunan bu \u00fcr\u00fcnleri emtia ile takas edebilirsiniz veya bir ba\u015fkas\u0131ndan hizmet veya \u00fcr\u00fcn sat\u0131n alaca\u011f\u0131n\u0131z zaman bunu \u00f6deme y\u00f6ntemi olarak kullanabilirsiniz. B\u00f6ylece, \u00f6deme i\u015flemini basit bir \u015fekilde tamamlayacak ve ki\u015finin diledi\u011fi zaman elinde bulunan ispat k\u00e2\u011f\u0131d\u0131 ile emtia almas\u0131n\u0131 sa\u011flayacaks\u0131n\u0131z.<\/p>\n\n\n\n

Tarih boyunca \u00f6zel \u015firketlerin kendilerine ait temsili para \u00e7\u0131kartt\u0131\u011f\u0131na rastlamak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr fakat bu durumdan geni\u015f \u00f6l\u00e7ekli olarak merkez bankalar\u0131 sorumlu tutulmaktayd\u0131. Ayr\u0131ca, merkez bankalar\u0131 kendi istedikleri miktarda temsili para \u00fcretemiyordu \u00e7\u00fcnk\u00fc temsili para \u00fcretebilmek i\u00e7in o paralar\u0131n kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda alt\u0131n veya de\u011ferli emtia sahibi olunmas\u0131 gerekmekteydi. Bu kural, alt\u0131n standartlar\u0131 olarak bilinmektedir.<\/p>\n\n\n\n

Alt\u0131n standartlar\u0131 kurallar\u0131n\u0131n ekonomik a\u00e7\u0131dan olduk\u00e7a \u00f6nemli avantajlar\u0131 bulunmaktad\u0131r ve g\u00fcn\u00fcm\u00fczde de kullan\u0131lmaktad\u0131r. Teorik olarak hi\u00e7bir devlet sahip oldu\u011fu alt\u0131n miktar\u0131 \u00fczerinde para bas\u0131m\u0131 ger\u00e7ekle\u015ftiremez ve bu \u015fekilde paran\u0131n enflasyona kar\u015f\u0131 olan de\u011feri korunmu\u015f olur. Bu kurallara ra\u011fmen g\u00fcn\u00fcm\u00fczde k\u0131smi rezerv politikas\u0131 kullan\u0131lmakta ve bir\u00e7ok devletin merkez bankas\u0131<\/strong><\/a> taraf\u0131ndan alt\u0131n rezervinin daha \u00fczerinde para bas\u0131m\u0131 ger\u00e7ekle\u015fmektedir.<\/p>\n\n\n\n

Ayr\u0131ca, alt\u0131n standartlar\u0131 ile bireylerin yanlar\u0131nda k\u00fcl\u00e7eler ta\u015f\u0131mak yerine ya da bir \u00fcr\u00fcn veya hizmet sat\u0131n al\u0131rken bu k\u00fcl\u00e7eleri b\u00f6lmek zorunda kalmadan alt\u0131n kullanmas\u0131na da yard\u0131mc\u0131 olmaktad\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

\"para<\/figure><\/div>\n\n\n\n

\u0130tibari Para (Fiat Para)<\/strong><\/h2>\n\n\n\n

G\u00fcn\u00fcm\u00fczde temsili para art\u0131k en bask\u0131n para t\u00fcr\u00fc de\u011fildir \u00e7\u00fcnk\u00fc alt\u0131n standartlar\u0131n\u0131n k\u00fcresel olarak kullan\u0131m\u0131n\u0131n yok olmas\u0131 ile emtia piyasalar\u0131ndan ba\u011f\u0131ms\u0131z para t\u00fcr\u00fc ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

\u0130tibari para, k\u0131saca devlet taraf\u0131ndan kullan\u0131ma sunulan para olarak tan\u0131mlanabilir. G\u00fcn\u00fcm\u00fczde aktif olarak kullan\u0131lan T\u00fcrk Liras\u0131, Amerikan Dolar\u0131, Euro ve \u0130ngiliz Sterlini<\/a><\/strong> gibi \u00fclke para birimleri itibari (fiat) para birimi \u00f6rnekleri olarak g\u00f6sterilebilir.<\/p>\n\n\n\n

\u0130tibari paran\u0131n de\u011feri, b\u00fcy\u00fck oranda devletlerin ve merkez bankalar\u0131n\u0131n kararlar\u0131na dayanmaktad\u0131r. \u0130tibari para, de\u011fer temsil eden bir k\u00e2\u011f\u0131t par\u00e7as\u0131d\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

Her ne kadar k\u00e2\u011f\u0131t paralar\u0131n yak\u0131n d\u00f6nemde ortaya \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131 ve kullan\u0131ma sunuldu\u011fu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcl\u00fcyor olsa da asl\u0131nda bu paralar\u0131n k\u00f6keni 11. Y\u00fczy\u0131la dayanmaktad\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

Takas y\u00f6ntemi, emtia para ve itibari para t\u00fcrlerinin aksine itibari para birimleri nadir olarak bulunma \u00f6zelli\u011fine sahip de\u011fildir. \u00d6zellikle emtia para birimlerine k\u0131yasla itibari para \u00fcretimi olduk\u00e7a kolayd\u0131r ve daha h\u0131zl\u0131 \u015fekilde ger\u00e7ekle\u015fmektedir. Bu sebeple de itibari paralar i\u00e7in arz miktar\u0131 s\u0131n\u0131rs\u0131z olarak bilinmektedir ve merkez bankalar\u0131 diledi\u011fi miktarda itibari para \u00fcretebilmektedir.<\/p>\n\n\n\n

\u0130tibari para birimlerinin s\u0131n\u0131rs\u0131z olarak \u00fcretilebiliyor olmas\u0131 baz\u0131 ekonomistler taraf\u0131ndan avantaj baz\u0131 ekonomistler taraf\u0131ndan ise dezavantaj olarak de\u011ferlendirilmektedir. \u0130tibari para sisteminde para arz\u0131n\u0131n artt\u0131r\u0131labilir olmas\u0131 baz\u0131 ekonomistler taraf\u0131ndan esneklik savundu\u011fu iddialar\u0131 ile avantaj olarak de\u011ferlendirilmektedir. Yine bu ekonomistlerin d\u00fc\u015f\u00fcnce yap\u0131s\u0131na g\u00f6re devlet, diledi\u011fi miktarda para arz\u0131n\u0131 piyasaya sunarak di\u011fer finansal ara\u00e7lar\u0131 kullanabilir ve paran\u0131n de\u011ferini koruyabilir. Yine ayn\u0131 \u015fekilde kriz y\u00f6netimi de sa\u011flanabilir.<\/p>\n\n\n\n

G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi, para ge\u00e7mi\u015ften g\u00fcn\u00fcm\u00fcze kadar \u00e7e\u015fitli formlarda de\u011fi\u015fim g\u00f6stermi\u015ftir ve ilerleyen y\u0131llarda da de\u011fi\u015fmeyece\u011fi anlam\u0131na gelmemektedir. \u00c7o\u011fu insan, para kelimesini duydu\u011fu zaman akl\u0131na ilk olarak itibari para birimlerini getirmekte olsa da asl\u0131nda bu para birimleri ge\u00e7mi\u015fte paran\u0131n evrim ge\u00e7irmesi ve geli\u015fmesi ile hayat\u0131m\u0131za dahil olmu\u015ftur. Yani, her ne kadar para kelimesi insanlar\u0131n akl\u0131nda itibari para olarak canlansa da asl\u0131nda paran\u0131n \u00e7e\u015fitli formlar\u0131 bulunmaktad\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

\"para<\/figure><\/div>\n\n\n\n

Son olarak, g\u00fcn\u00fcm\u00fczde bir\u00e7ok \u015feyin dijitalle\u015fmesi ile para da dijitalle\u015fmeye ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. Kredi kartlar\u0131, debit kartlar ve kripto paralar<\/a><\/strong> bu dijitalle\u015fen para formlar\u0131 i\u00e7in en iyi \u00f6rnekler olarak s\u0131ralanabilir. Peki, \u00f6zellikle g\u00fcn\u00fcm\u00fczde pop\u00fclerli\u011fi gittik\u00e7e artan para formu olan kripto paralar \u00f6n\u00fcm\u00fczdeki y\u0131llarda resmi olarak bir para birimi olabilecek mi? Bunu elbette zaman g\u00f6sterecektir fakat g\u00fcn\u00fcm\u00fcze g\u00f6re de\u011ferlendirme yapacak olursak cevap evet olarak g\u00f6r\u00fcnmektedir.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Para, binlerce y\u0131ld\u0131r de\u011fer temsil eden ve bireylerin birbirleri aras\u0131nda ticaret yapmas\u0131n\u0131 kolayla\u015ft\u0131ran bir ara\u00e7t\u0131r.<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":1418,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":[],"categories":[43,54],"tags":[],"jetpack_featured_media_url":"https:\/\/i0.wp.com\/ekonomi101.net\/wp-content\/uploads\/2021\/02\/para-nedir.jpg?fit=2000%2C1333&ssl=1","_links":{"self":[{"href":"https:\/\/ekonomi101.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1411"}],"collection":[{"href":"https:\/\/ekonomi101.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/ekonomi101.net\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/ekonomi101.net\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/ekonomi101.net\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=1411"}],"version-history":[{"count":2,"href":"https:\/\/ekonomi101.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1411\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":2229,"href":"https:\/\/ekonomi101.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1411\/revisions\/2229"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/ekonomi101.net\/wp-json\/wp\/v2\/media\/1418"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/ekonomi101.net\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=1411"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/ekonomi101.net\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=1411"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/ekonomi101.net\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=1411"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}