Halka arz, bir şirketin hisse senetlerini satışa çıkarttığını ilan etmesi ile şirketin tüm yatırımcılarına hissedar olma hakkı tanınmasına verilen isimdir. Bir başka tanım ile şirketin veya bu şirketlerin sahip oldukları varlıkların paydaşlara bölünerek satışı olarak da tanımlanmaktadır.
Şirketler birçok neden ile halka arz yöntemini kullanabilir ve yeni yatırımcılara paydaş olma şansını bu şekilde sunabilir. Başarı elde etmiş ve büyüme oranlarını hızlıca arttırmış şirketler mevcut faaliyetlerini arttırmak ve genişletmek amacı ile halka arz gerçekleştirebilir. Buradaki temel amaç yeni faaliyetler ve üretimin artışını sağlamak için fon elde etmektir. Halka arz yöntemi kullanılarak şirketler banka ve benzeri kurumlardan kredi ile borçlanmak yerine bireyler ve diğer şirketlerden borçlanmış olur. Ayrıca, mevcut borçların ödenmesi veya azalması için de bazı şirketler halka arz yöntemine başvurabilmektedir.
Bir şirket tarafından halka arz işlemi gerçekleştirildiği zaman yatırımcılar hisse senedi satın alarak yatırım yapma fırsatına sahip olmaktadır. Bu yöntem birçok şirket tarafından kullanılmaktadır ve uzun vadeli süreç içerisinde pozitif etkiler sağlamaktadır.
Halka arz yöntemi hem yatırımcı hem de şirket için uzun vadeli olarak büyük fayda sağlamaktadır.
Bu yöntem birincil ve ikincil halka arz olmak üzere iki farklı kategoriye ayrılmaktadır. Birincil halka arz, daha önce halka açık olmayan şirketler tarafından yapılırken ikincil halka arz işlemi ise daha önce halka hisse arzı gerçekleştirmiş şirketler tarafından yapılmaktadır. İkincil halka arz yönteminin kullanılma sebebi ise bir önceki hisse senedi arzının düşük olması sebebi ile gerçekleşmektedir.
Halka Arz Şartları Nelerdir?
Herhangi bir şirketin halka arz işlemini gerçekleştirebilmesi için bazı şartlar vardır ve bu şartların sağlanmaması durumunda halka arz işlemi gerçekleştirilememektedir. Bu şartlar;
Sermaye Piyasası Kurulu ile İletişime Geçmek
Halka arz işlemini gerçekleştirmek isteyen tüm şirketlerin Sermaye Kurulu Piyasası (SPK) ile sözleşme imzalamak zorunluluğu bulunmaktadır. Bu sözleşme sayesinde şirketler Sermaye Piyasası Kurulu denetimine ve kararlarına tabi tutulmuş olacaktır. Şirketler, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenen mevzuata uygun hale getirildikten sonra halka arz işlemi gerçekleştirebilir. Bu işlemin gerçekleştirilmesi sonrasında ise aracı kurum, Sermaye Piyasası Kurulu ve Borsa İstanbul’a halka arz işlemini gerçekleştirmek için başvuruda bulunur.
Aracı Kurumlar ile İletişime Geçmek
Şirketler halka arz işlemini gerçekleştirmeden önce aracı kurumlar ile iletişime geçerek aracılık sözleşmesi imzalamak zorundadır. Sözleşme imzalanacak olan söz konusu kurumun, halka arz yetkili bir aracı kurum olması gerekmektedir. Sözleşmenin imzalanması sonucunda halka arz işlemi gerçekleştirilmiş olacaktır.
Şirket Verilerinin Borsa İstanbul ve Sermaye Piyasası Kurulu Uzmanları Tarafından Gerçekleştirilmesi
Halka arz işlemini gerçekleştirmek isteyen kurumların genel faaliyetleri, piyasa değeri, merkez binası vb. faktörler Borsa İstanbul ve Sermaye Piyasası Kurulu yetkilileri tarafından incelenmektedir. İnceleme sonrasında ise bu kurumlar tarafından bilgi verilmektedir. Eğer ki yapılan incelemeler sonucunda elde edilen veriler uygun ise halka arz işlemi fiilen başlamış olacaktır.
Halka Arz Şirketlere Neler Kazandırır?
Halka arz işleminin şirketler için birçok avantajı bulunmaktadır. Bu avantajlar;
Likidite Sağlanır
Hisse senedi fiyatları arz-talep dengesine göre oluşacağı için şirketin şeffaf bir şekilde değerlenmesi ve aktif şirket değerlerinin bilinmesi mümkün olmaktadır.
Prestij Arttırır
Şirket bilinirliğinin artması ve şirketin daha yüksek bir görünürlüğe sahip olmasına katkı sağlar.
Finansman Sağlar
Şirketlerin daha düşük maliyet ile finansman bulmasını ve sermaye yapısının güçlenmesine katkı sağlar. Şirketlerin yeni yatırımları için daha düşük maliyetli kaynak bulmasına ve borçlanma yükünün azalmasına da katkı sağlar.
Mali Yapıyı Güçlendirir
Şirketin yeni yatırımları için daha kolay borç bulabilmesine de katkı sağlar. Ayrıca, şirketin borç/sermaye oranında iyileşme için de oldukça önemli katkısı bulunmaktadır. Bu sebepledir ki halka arz gerçekleştiren şirketler rakiplerine kıyasla daha güçlü bir mali yapıya sahiptir.
Değer Artışı Sağlanır
Halka arz işlemi gerçekleştiren şirket verileri şeffaf olarak paylaşılacağı için şirket değerlerine olumlu yansımalar sağlamaktadır. Halka açık şirketler, özel şirketlere kıyasla daha şeffaf ve bilinirliği yüksek de olmaktadır. Bu da şirket değerlerini doğrudan etkilemektedir.
Kredibiliteyi Arttırır
Halka arz işlemi gerçekleştiren hisseler, özel şirketlere göre daha şeffaf veri paylaşımı sağaldığı için daha güvenli bir ortam yaratmaktadır. Bu da bu şirketlerin prestijinin artmasına ve gerek yatırımcı gerekse tüketici güveni kazanmasına katkı sağlamaktadır.
