Enflasyon, herhangi bir ekonomide ürün ve hizmet fiyatlarının belirli bir zaman dilimi içerisindeki artışına verilen isimdir. Bu sebeple enflasyon, bir ülkenin yerel para biriminin satın alım gücünün azalması olarak da tanımlanabilmektedir. Enflasyon belli başlı sebeplerden ötürü ortaya çıkmaktadır ve sebepsiz olarak görülmemektedir.
Öncelikli olarak fiyat artışının bazı dönemlerde değil sürekli olarak artış göstermesi ile oluşması gerekmektedir. Bir ürün veya hizmetin fiyatının ani olarak yükselmesi enflasyon olduğunun işareti değildir. Herhangi bir ürün veya hizmetin fiyatının aniden yükselmesi durumuna ‘’görece-fiyat değişikliği’’ denilmektedir ve bu genellikle arz-talep dengesi ile sağlanmaktadır. Bu gibi durumlarda piyasa talebi karşılandığı zaman yani arz arttığı zaman fiyatlar yeniden dengelenmektedir. Enflasyon süreci içerisinde ise fiyatlar dengelenmez ve düzenli olarak artmaya devam eder.
Bir diğer yandan enflasyon olması durumunda ürün ve hizmet fiyatlarında genel olarak bir artış gözlemlenmektedir. ‘’Görece-fiyat değişimi’’ sadece birkaç ürün veya hizmette gözlemlenirken enflasyon neredeyse tüm ürün ve hizmetlerde görülmektedir.
Son olarak ise enflasyon uzun vadeli bir süreç içerisinde gerçekleşmektedir. Ürün ve hizmet fiyatlarında oluşan artış uzun süre devam eder. Birçok ülke enflasyon oranını yıllık olarak hesaplamaktadır ve bu enflasyonun aslında birkaç yıllık sürece yayıldığını göstermektedir.
Enflasyon Sebepleri Nelerdir?
Ekonomistler, enflasyon için iki ana sebep belirlemiştir. Birinci sebep, mevcut para arzında oluşan hızlı artışlar olurken ikinci sebep ise düşük arza rağmen yüksek talebin oluşmuş olduğu ürün veya hizmetler sebebi ile oluşan fiyat artışlarıdır. Talep doğrultusunda artan ürün fiyatları ekonomi üzerinde kötü etki bırakır ve diğer ürün ve hizmetlerin de etkileneceği bir dalgaya sebep olur. Bunun sonucunda ise tüm ürün ve hizmet fiyatlarında artış meydana gelmektedir.
Enflasyonun Hesaplanması
Enflasyon oranının hesaplanabilmesi için çeşitli yöntemler bulunmaktadır. Bilinen en yaygın yöntem ise enflasyon sepeti oluşturarak hesaplama yöntemidir. Bu yöntem ile enflasyon oranının hesaplanabilmesi için devlet tarafından ülke çapında araştırma yapılmaktadır. Bu araştırma sonucunda ülke içerisinde en çok tercih edilen ürün ve hizmetler tespit edilmekte ve bunlara bağlı olarak enflasyon sepeti belirlenmektedir. Enflasyon sepetinin oluşturulması sonrasında ise bu ürün ve hizmetlerin fiyatları takip edilerek enflasyon oranı hesaplanmaktadır. Ayrıca, enflasyon sepeti belirli dönemler içerisinde güncellenebilmektedir.
Enflasyon ve Deflasyon Karşılaştırması
Deflasyon, herhangi bir ekonomide ürün ve hizmet fiyatlarının belirli bir zaman dilimi içerisinde düşüşüne verilen isimdir. Her ne kadar deflasyon, ülke ekonomisi için olumlu bir şey gibi görünüyor olsa da aslında en az enflasyon kadar tehlikeli olabilmektedir.
Öncelikli olarak, deflasyon ile ekonomik aktivite yavaşlamaktadır ve fiyatlar sürekli olarak düşüş eğiliminde olduğu için tüketiciler fiyatların daha fazla düşmesini beklemektedir. Bu da tüketicinin satın alma alışkanlığını geciktirmesine ve ertelemesine sebep olmaktadır. Ayrıca, deflasyon ile mevcut talep azalacağı için üreticiler de üretimi yavaşlatacak ve yapılacak olan yatırımlarını erteleyecektir.
Son olarak ise, deflasyon daha düşük faiz oranlarına sebep olmaktadır. Daha düşük faiz oranları her ne kadar toplumun büyük bir kısmı için olumlu gibi görünüyor olsa da mevduat sahibi bireyler ve birikimlerini banka aracılığı ile değerlendiren bireyler için olumsuz etkilere sebep olmaktadır.
Deflasyonun bilinen en büyük örneği 1929 yılında gerçekleşen borsa çöküşünü takiben oluşan Büyük Bunalım sürecidir. Bu, modern dünya tarihinde bilinen en uzun ve en büyük ekonomik bunalımdır. Ekonomik küçülme para arzının azalmasına sebep olmuş ve bu durum da dibe doğru bir ekonomik sarmalın oluşmasına sebep olmuştur. Bu bunalım süreci içerisinde Amerika Birleşik Devletleri’nde işsizlik oranı 4 yıllık süreç içerisinde %3.2’den %25’e yükselmiştir. Bunun sonucu olarak ise ürün talebi azalmış ve daha fazla işsizliğin oluşmasına sebep olmuştur.
Ekonomistler, bu sıralanışı deflasyonel sarmal olarak tanımlamaktadır çünkü olumsuz bir ekonomik olay diğerlerinin de gelişmesine sebep olmaktadır. Bu durumu domino taşlarının devrilişi gibi düşünebiliriz. Genellikle bir çeşit finansal kriz ürün ve hizmetler için oluşan talebin düşmesine sebep olur ve bunun sonucunda da üretim yavaşlar. Bu durumun etkisi olarak ise maaşlarda ve gelir seviyelerinde de azalma meydana gelmesi ile talep gittikçe azalmaya devam eder. Bu yavaşlamanın sonucu olarak ise fiyatlarda gerileme meydana gelir. Bu sarmalın oluşması ile ortaya çıkan sorunlar ise ekonomide gerilemenin yaşanmasına sebep olmaktadır. Bu sebepledir ki ekonomistler tarafından deflasyon da bir tehdit olarak kabul edilmektedir.
Enflasyon Neden Önemli?
Enlasyon, tüketicilerin kişisel finansal durumları ve ülke ekonomisi üzerinde hem olumlu hem de olumsuz etkilere sebep olduğu için oldukça önemli bir konudur.
Enflasyonun Pozitif Tarafları
Enflasyon her ne kadar ekonomi için büyük bir tehdit olsa da ve ekonomi üzerindeki etkileri olumsuz olsa da bazı olumlu etkilere de sahiptir. İlk olarak, enflasyon ülke ekonomisini harekete geçirme özelliğine sahiptir. Piyasalarda bulunan mevcut para arzının artması ile harcayacak para daha fazla olmaktadır ve bu da daha fazla talebin oluşmasına sebep olmaktadır. Dolayısı ile üretime olan teşvik arttırılmış olur ve işsizlik azalır. Bu şekilde mevcut ülke ekonomisine daha fazla para ilave edilmiş olur.
İkinci olarak ise enflasyon, ‘’Tasarruf Paradoksu’’ olarak bilinen ekonomik tehlikeye karşı koruma özelliğine sahiptir. Bu terim ünlü ekonomist John Maynard Keynes tarafından yaratılmıştır. Tüketicilerin deflasyon ortamında oluşan fiyat düşüşleri sebebi ile satın alma işlemlerini ertelemesi anlamını taşımaktadır. Yani, enflasyon ile deflasyon tam olarak ters şekilde çalışarak ekonomiye farklı etkiler yaratmaktadır. Enflasyon, tüketicilerin fiyatlar daha fazla artmadan harcama yapmasına sebep olur. Bu da ülke ekonomisi için enflasyonun en büyük avantajlarından birisidir.
Enflasyonun Negatif Tarafları
Enflasyon, devlet yöneticileri ve ekonomistler için kaygı yaratan bir ekonomik faktör olsa da ülke halkı için de çeşitli sebeplerden dolayı önem taşımaktadır. Ekonomik olarak hassas olan yaşlılar, işçi sınıfı ve gelir seviyesi düşük olan bireyler için enflasyon oldukça büyük bir problemdir. Ayrıca, enflasyonun oluşması ile bu risk grubuna dahil olan işçilerin gelirlerinde de düşüş meydana gelir. Enflasyon oranı yüksek olan ülkelerin para birimi ile birikim yapan bireyler de olumsuz etkilenmekedir.
