Trendlerdeki Yazı

Döviz Rezervi Nedir? Neden Önemlidir?

Döviz Rezervi Nedir? Neden Önemlidir?
0

Yurt içinde özellikle son bir yıllık süreç içerisinde gündemin bir numarası pandemi olurken hemen ardından konuşulan bir diğer şey ise merkez bankası rezervleri olmuştur.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası rezervlerinin azalması ile gelen eleştirilere karşılık olarak Erdoğan, “Bir süredir zaten ekonomik saldırı altında olan Türkiye’nin salgınla birlikte uluslararası alanda ortaya çıkan finansal dalgalanmalara karşı tedbir geliştirmesi gerekiyordu. Bu zorlu dönemde ödemeler dengesi tarafında bir sıkıntıyla karşılaşmamak için planlı ve kontrollü döviz işlemleri yapıldı. Yapılan bu döviz işlemlerinin tamamı piyasa kuralları içindedir ve hukuka uygundur. Ne dövizin buharlaşması ne de bir istismar, haksız kazanç, hukuka ve ahlaka aykırı işlem söz konusudur. Bu döviz işlemler sayesinde ülkemiz uluslararası alanda ciddi etkilere yol açan şoklara rağmen hedeflerine bağlı kalmayı başardı” açıklamasını yapmıştı. Peki, nedir bu döviz rezervi?

Döviz Rezervi Nedir?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tanımlamasına göre döviz rezervleri, dış ödeme zorluklarının yaşanması halinde parasal yetkiler tarafından kontrolü sağlanan ve her daim kullanıma hazır olarak bekletilen dış varlıklar olarak tanımlanmaktadır.

döviz rezervi

Rezervler Nelerden Oluşmaktadır?

  • Uluslararası standartlara uygun altın
  • IMF (Uluslararası Para Fonu) Rezerv Pozisyonu
  • Birbirine dönüştürülebilir döviz varlıkları
  • Özel Çekme Hakları

Döviz Rezervleri Neden Önemlidir?

Dış ödemelere destek sağlanabilmesi, ekonomik iyileşme ile risk priminin düşmesi sonucunda borçlanma maliyetlerini minimum düzeye getirmek, ekonomik şoklara karşı güçlü duruş sergileyebilmek ve yurtdışı yatırımcısının güvenini kazanmak için döviz rezervleri oldukça büyük öneme sahiptir. Bu rezerv miktarı ne kadar yüksek olursa yatırımcıların o ülkeye güveni de o oranda fazla olmaktadır.

döviz rezervi nedir

Merkez Bankası Neden Rezerv Tutar?

Merkez bankası, kriz dönemi içerisinde yaşanacak olan şokların ülke ekonomisi üzerindeki etkilerini en düşük düzeye indirmek, dış borç ödemelerini gerçekleştirmek, ülkenin döviz ihtiyaçlarının karşılanmasına yardımcı olmak, uygulanan kur ve para politikalarını desteklemek ve ödemeler dengesini sağlayabilmek için döviz rezervi tutmaktadır.

Döviz Rezervlerinin Ekonomik Zorluklar Halinde Kullanılabilmesi Dışındaki Amaçları Nelerdir?

2001 yılında Türkiye’de dalgalı kur rejimi politikasına geçiş sağlanması sonrasında döviz piyasalarındaki volatilite artış göstermiştir. Merkez bankası gerekli durumlarda volatilite sebebi ile oluşabilecek ani fiyat değişimlerini kontrol edebilmek için döviz rezervlerini kullanmaktadır. Tabii ki bu duruma T.C.M.B.’ye ait iki önemli açıklamanın da eklenmesi gerekmektedir;

‘’Merkez bankasının bir kur hedefi yoktur.’’

‘’Kur hedefi olmamasına rağmen merkez bankasının gereklilik durumu mevcuttur.’’

Merkez bankası genellikle bu durumu şu şekilde açıklamaktadır;

“T.C.M.B., döviz piyasasının sağlıklı çalışması ve döviz likiditesinin desteklenmesi amacıyla, döviz arz ve talep gelişmelerini yakından takip ederek gerekli önlemleri almaya devam etmekte, piyasa derinliğinin kaybolmasına bağlı olarak spekülatif davranışlar sonucunda kurlarda sağlıksız fiyat oluşumları gözlenmesi ve aşırı oynaklık durumlarında piyasaya esnek ihaleler yoluyla veya doğrudan müdahale edilebilmektedir.” Bir diğer tanımlama ile merkez bankasının her ne kadar herhangi bir kur hedefi bulunmuyor olsa da kur üzerinde oluşabilecek herhangi bir sert dalgalanma veya fiyat değişimlerine kontrollü şekilde müdahale gerçekleştirebilmektedir. Ayrıca, bu durum sadece T.C.M.B. için geçerli değil, tüm dünya ülkesi merkez bankaları tarafından kullanılmaktadır.

döviz rezervi neden önemlidir

Brüt Rezervler ve Net Rezervler Nasıl Hesaplanır?

Zorunlu karşılık şartları doğrultusunda ticari olarak faaliyet gösteren bankalar TL veya döviz bazında mevduatlarının bir kısmını merkez bankasında tutmak zorundadır. Ayrıca, merkez bankası swap yöntemi ile de bu bankalardan borç almaktadır. Bu sebeple Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası hesaplarında yer alan tüm döviz hesapları brüt olarak hesaplanmaktadır ve bu hesaplar içerisinden bankaların zorunlu karşılıkları ile swaplar çıkartıldığı zaman da net rezerv miktarı elde edilmektedir.

2020’de T.C.M.B. Rezervleri

2020 yılının Şubat ayında 107.8 milyar USD olan toplam döviz rezervleri Mayıs ayında 84.4 milyar USD’ye ve Kasım ayında da 82.3 milyar USD’ye gerilemiştir. Ulaşılan bu seviye son yılların en düşük seviyesi olma özelliğine de sahiptir.

Toplam Rezervlerdeki Güncel Miktar Nedir?

2020 yılının Kasım ayının sonrasında yükselişe geçen toplam rezerv miktarı 26 Şubat 2021 tarihi itibari ile 95.2 milyar USD olmuştur. Rezervlerin kendi içerisinde 40.7 milyar USD altın ve 54.5 milyar USD’de de brüt rezervler olarak sınıflandırıldığını görebiliriz. Ayrıca, net uluslararası rezerv de 13.9 milyar USD olmuştur.

2020 yılı içerisinde bazı ekonomist ve siyasi parti yetkililerinin iddialarına göre swap haricinde rezervlerdeki kayıp 50 milyar USD kadar eksi seviyelere ulaşmıştır. Fakat bu veriler T.C.M.B. verilerinde gösterilmemiş ve resmi olarak açıklanmamıştır.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, enflasyon hedefinin %2 aşılması durumunda hükümete açık mektup göndermektedir. Şubat ayı başlangıcında gönderilen mektupta 2020 yılının rezervlerine dair açıklama yer almaktaydı ve bu mektup içeriğinde rezervlerin azalmış olduğu vurgulanmıştı. Yapılan açıklama ise şu şekildeydi;

“Küresel belirsizliklere ek olarak yurt içinde enflasyon beklentilerinin bozulması dolarizasyon eğiliminin güç kazanmasına yol açmıştır. Sermaye çıkışları ve dış finansman ihtiyacındaki artışla birlikte rezervler gerilemiştir. Bu dönemde yurt içi yerleşiklerin döviz ve altın talebi artmış; altın ithalatının tarihsel ortalamalarının oldukça üzerine çıkması dış dengeyi olumsuz etkilemiştir. Makrofinansal risklerin artması ve bekleyişlerin bozulmasıyla portföy ve swap piyasalarından yüksek hacimli yabancı sermaye çıkışları gözlenmiştir. Eş anlı olarak yurt içinde mevduat dolarizasyonunun kuvvetlenmesi ve reel kesimin yabancı para yükümlülüklerini azaltma eğiliminin hızlanması da dış finansman ihtiyacını önemli ölçüde artırmıştır. Böylelikle, yurt içi talep kaynaklı hızlı büyümenin yol açtığı dış dengesizlikler, ülke risk primlerini yükseltmiş, döviz kurları ve rezervler üzerinde baskı oluşturmuştur.”

döviz rezervi neden kullanılır

Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından yapılan açıklamalara göre bu rezervlerde oluşan eksilmenin kur hareketi başta olmak üzere fiyat kontrolü amacı ile kullanıldığı ve bu harcamaların hukuki dayanaklara bağlı olarak yapıldığı vurgulanmıştı. Ayrıca, bu açıklama içerisinde Erdoğan, rezervlerde oluşan azalmanın iddia edildiği gibi 130 milyar USD olmadığını da özellikle belirtmişti.

Bültenimize Katılın

Hemen ücretsiz üye olun ve yeni güncellemelerden haberdar olan ilk kişi olun.

Yazar Hakkında

Bankacılık ve Finans mezunu, 24 yaşında Ekonomi meraklısı birisiyim. Aktif olarak web sitem için yazılar hazırlıyor ve trade işlemleri gerçekleştiriyorum. Yaklaşık olarak 7 yıllık trade deneyimim bulunmaktadır.

Yorum Yap